Cho Oyu (8 201 m.n.p.m.) szósty co do wysokości szczyt na świecie, a najłatwiejszy technicznie do zdobycia. Pierwszego zimowego wejście na ten szczyt dokonali Maciej Berbeka i Maciej Pawlikowski w ramach wyprawy kierowanej przez legendarnego Andrzeja Zawadę.

alt

Wysokość: 8 201 m.n.p.m.
Lokacja: Nepal, Chiny
Pierwsze wejście: 1954, 19 X - Herbert Tichy i Sepp Joechler.
Pierwsze wejście zimowe: 1985, 12 II - Maciej Berbeka, Maciej Pawlikowski

Opis

Cho Oyu jest szóstą najwyższą górą na świecie, zlokalizowaną w niedalekiej odległości na zachód od Mt. Everest (najwyższy) i Lhotse (czwarta w kolejności) w regionie Khumbu w wschodnim Nepalu wzdłuż Tybetańskiej granicy. Szczyt widziany z Everest wznosi się ponad otaczającę góry. Jest dobrze rozpoznawalnym punktem dla alpinistów wspinających się północną ścianą Everestu. Na zachód od Cho Oyu znajduje się Nangpa La, lodowa przełęcz wznosząca się prawie na wysokść 6000 m.n.p.m, która to była głównym szlakiem handlowym między Khumbu Sherpas i Tybetem. Bliskość Cho Oyu do Nangpa La spowodowało opinie wśród alpinistów jakoby Cho Oyu był najłatwiejszym do zdobycia osmiotysięcznikiem. To był trzeci ośmiotysięcznik w kolejności, który został zdobyty, oraz jako pierwszy w kolejności zdobyty jesienią.

Szczyt położony w nepalskiej części Himalajów Centralnych, przy granicy z Tybetem, odległy 28 km. w linii prostej od Mt. Everestu. Jego trzy główne granie rozgałęziają się w kierunku północno-zachodnim, północno-wschodnim ku Ngozumpa Kang - 7882 m. i Gyahung Kang - 7922 m. , oraz południowym, a potem zachodnim w stronę Nangpai Gosum - 7312 m. Zachodnia ściana wyrasta z lodowca Gyabrag, a północna z lodowca Palung. Najbardziej znaną alpinistom formacją jest trzykilometrowa południowo - wschodnia ściana tego ośmiotysięcznika, wznosząca się nad lodowcem Lungsampa, dostrzeżona już przez uczestników pierwszej wyprawy everestowskiej w 1921 r.

Nazwa

Etymologia nazwy Cho Oyu budzi spore kontrowersje. Heinrich Harrer stwierdził swego czasu, że właściwą nazwą szczytu jest "Cha-i-u", co oznacza "Bożą głowę". Innego zdania jest G. Dyhrenfurth, dla którego jest to skrót od słów "chomo" i "yu", co oznaczałoby Turkusową Boginię. Według Pierra Vitoza, doskonałego znawcy języka tybetańskiego nazwa góry oznacza "Podporę Religii". Mimo tych skrajnych pomysłów, funkcjonuje głównie tłumaczenie Dyhrenfurtha.

Historia zdobywania

Po raz pierwszy szczyt ten był atakowany w 1952 r. przez wyprawę angielską Erica Shiptona. Wierzchołek Cho Oyu zdobyła jednak dopiero wyprawa austriacka z 1954 r. drogą od północnego-zachodu z lodowca Gyabrag. Sukces ten został osiągnięty, dzięki pokonaniu lodowej bariery, która zatrzymała wyprawę Shiptona. Cho Oyu jest jedynym ośmiotysięcznikiem, na który pierwsze wejście (19.10) odbyło się w okresie jesiennym, pomonsunowym. W tym samym roku pobito na Cho Oyu rekord wysokości osiągnięty przez kobietę. Claude Kogan, biorąc udział w ekspedycji francuskiej, osiągnęła wówczas wysokość 7600 metrów.

Zima

W skład wyprawy zimowej na Cho Oyu wchodzili: z Polski - Maciej Berbeka, Eugeniusz Chrobak, Krzysztof Flaczyński (lekarz), Mirosław Gardzielewski, Zygmunt Andrzej Heinrich, Jerzy Kukuczka, Maciej Pawlikowski i Andrzej Zawada (kierownik); z Kanady - Martin Berkman, André Frapier, Jacques Olek (z-ca kierownika) i Yves Téssier (lekarz).

4 stycznia rozpoczętow akcję górską gdy Maciej Berbeka i Maciej Pawlikowski założyli obóz pierwszy (lodowiec Lungsampa). Wyprawa obrała za cel pd-wsch filra Cho Oyu, który obiektywnie był najbezpieczniejsczy na tej flance. Kolejnym problemem było pokonanie szczeliny brzeżnej (pokonali ją Berbeka i Pawlikowski).

Obóz II na wysokości 5700 rozbili Mirosław Gardzielewski i Andrzej Zawada.

Tytaniczną pracę wykonali Andrzej Heinrich i Eugeniusz Chrobak którzy rozwiesili poręczówki aż do uskoku skalnego pod ostrzem filara (kluszowe miejsce). Niestety musieli się wycofać po tym gdy Heinrich został zraniony przez spadający kamień. Obóz trzeci (6700 m) finalnie założyli Berbeka, Pawlikowski, Chrobak i Gardzielewski.

8 lutego do wyprawy dołączył Jerzy Kukuczka, a Eugeniusz Chrobak i Mirosław Gardzielewski założyli obóz IV na 7200 metrów. 9 lutego z bazy wyruszyli Andrzej Heinrich i Jerzy Kukuczka. 10 lutego Maciej Berbeka i Maciej Pawlikowski pokonali trudny teren nad obozem IV i przenieśli następnego dnia obóz na 7500 m. 12 lutego był dniem ataku szczytowego, podczas którego Berbeka i Pawlikowski stanęli na szczycie.

Trzy dni później o 17.15 na wierzchołku Cho Oyu stanęli Andrzej Heinrich i Jerzy Kukuczka, którzy mieli "trochę" trudniej, ponieważ obóz IV został zlikwidowany. Nie udało im się dostać do obozu V i musieli zabiwakować w nocy (później się okazało, że brakowało im 60 metrów do obozu).

Wyprawa okazała się przełomowa z tego względu, że po raz pierwszy wytyczono zimą nową drogę na ośmiotysięczniku

dalsze lata

Cho Oyu jest pierwszym ośmiotysięcznikiem zdobytym zimą w stylu alpejskim, było to udziałem Jaromira Stejskala i Dusana Becka z ówczesnej Czechosłowacji (1985 r.). Zaś w 1988 r. Hiszpan Fernando Garrido dokonał pierwszego w historii samotnego wejścia na ośmiotysięcznik. Pierwsze zimowe wejście kobiece na ośmiotysięcznik także miało miejsce na Cho Oyu, za sprawą Szwajcarki Marianne Chyapuisat w 1993 r. Na tym szczycie po raz pierwszy, nie wspomagany przez mężczyzn, zespół kobiecy zrobił nową drogę na ośmiotysięcznik (Takeo, Nagao, Yuka, Endoh z Japonii w 1995 r.).
Z Cho Oyu związane są również narciarskie wyczyny ski-alpinistów. W 1988 roku Lino Zani i Flavio Spazzadeschi poinformowali świat, że zjechali ze szczytu na tybetańską stronę. Później podobnego wyczynu dokonali i inni skialpiniści, a Bruno Gouvy nawet na snowboardzie.

Polacy na Cho Oyu:

Jak dotąd na szczycie stanęło 21 Polaków.

12 lutego 1985 – Maciej Berbeka, Maciej Pawlikowski
15 lutego 1985 – Zygmunt Andrzej Heinrich, Jerzy Kukuczka
1986 – Ryszard Gajewski, Maciej Pawlikowski, Piotr Konopka, Marek Danielak, Andrzej Osika
16 października 1988 – Piotr Henschke
21 września 1990 – Wojciech Kurtyka
26 września 1991 – Wanda Rutkiewicz
1993 - Krzysztof Wielicki
24 września 1993 – Piotr Pustelnik
5 października 2000 - Ryszard Pawłowski, Eugeniusz Chomczyk i Dariusz Załuski
5 października 2003 – Kinga Baranowska, Marcin Miotk
24 września 2004 – Tomasz Kobielski, Janusz Adamski
30 września 2004 – Bogusław Magrel, Olaf Jarzemski, Bogusław Ogrodnik
28 września 2005 - Anna Barańska, Piotr Barabaś
1 października 2006 – Szymon Nałudka, Wojciech Sarna, Ireneusz Wolanin, Dariusz Wylezol
2 października 2006 – Marian Hudek, Krzysztof Apanasewicz, Grzegorz Siemieniec, Arkadiusz Grządziel, Andrzej Piłatowski
8 października 2006 – Paweł Michalski
4 maja 2007 – Piotr Ślęczkowski
24 września 2009 – Renata Piszczek

Ciekawostki

Indyjskie Służby Topograficzne, podczas pomiarów geodezyjnych indii, nie nadały Cho Oyu żadnego numeru gdyż szczyt ten się wydawał znacznie niższy od pozostałych nepalskich gigantów. Dopiero później został on oznaczony jako T45.
najłatwiejszy technicznie do zdobycia spośród wszystkic ośmiotysięczników.
jest ośmiotysięcznikiem o najmniejszym odsetku wypadków śmiertelnych.