Jan Długosz - prawdziwy "Pokutnik"

Dziś mija 52 rocznica śmierci Jana Długosza. Postać o której każdy adept taternictwa zapewne słyszał. Poniżej przedstawiamy sylwetkę tego wybitnego polskiego wspinacza.

Jan Długosz i Chris Bonington przed Trudną Rysą, podczas próby zakończonej niepowodzeniem (fot. Jan Mostowski)

Jan Długosz i Chris Bonington przed Trudną Rysą, podczas próby zakończonej niepowodzeniem. Fot. Jan Mostowski

Jan Długosz, zwany "Palantem"  był najwybitniejszym polskim wspinaczem swoich czasów. Przejścia wyprzedzające swoje czasy, a do tego piękne opowiadania które zostawił po sobie sprawiły, że zapewnił sobie miejsce w histori polskiego wspinania.

Data i miejsce urodzenia: 12 lipca 1929, w Warszawie

Data i miejsce śmierci: 2 lipca 1962, Kościelec w Tatrach

Biografia

Jan DługoszW latach 1950. Jan Długosz, wśród kilkuset swoich wspinaczek, dokonał kilku skrajnie lub nadzwyczaj trudnych pierwszych wejść w Tatrach, w tym zimowych, szczególnie w basenie Morskiego Oka. Wymienić należy przede wszystkim: pierwsze wejście lewa częścią północno-wschodniej ściany Kazalnicy Mięguszowieckiej (z Czeslawem Momatiukiem, 19-21 lipca 1955); pierwsze wejście środkiem ściany Mnicha, tzw. Wariant „R” (z Andrzejem Pietschem, 12-13 października 1955); pierwsze zimowe wejście środkiem północno-wschodniej ściany Kazalnicy Mięguszowieckiej (z Czesławem Momatiukiem, Andrzejem Pietschem i Marianem Własinskim, 6-8 marca 1957); pierwsze samotne wejście zimowe Północna ściana Wielkiego Szczytu Mięguszowieckiego (28 marca 1957); pierwsza direttissime do sanktuarium Kazalnicy (z Maciejem Popko, 15 lipca 1958); pierwsze wejście zimowe na Buczynowa Strażnice Kominem Pokutników (z Ryszardem Berbeka, Maciejem Baranowskim i Zdzisławem Jakubowskim, 19 marca 1958).

Pierwsze przejście Wariantu R na Mnichu

Pierwsze przejście Wariantu R na Mnichu. Fot. Jan Długosz

W trakcie tych przejść Długosz i partnerzy (zwł. Momatiuk) wprowadzali w Tatry nowatorskie techniki i taktykę, uznawane czasem za kontrowersyjne, lecz wówczas niezbędne dla postępu. Np. osadzali nity (kilkanaście na Kazalnicy oraz wywiercili 3 otwory na nity w gładkiej płycie na Mnichu latem 1955 – później już tej techniki Długosz zaniechał), stosowali słynne "jedynki" (znane od 1955 także w słowackiej części Tatr, ale opatentowane wiele lat potem na Zachodzie przez strony trzecie), zaś zimą 1957 na Kazalnicy zastosowali poręczowanie.

Kilkakrotnie wspinał się w Alpach. Powtórzył dwa skrajnie trudne przejścia (Petit Dru zachodnia ściana; Le Grand Capucin wschodnia ściana) a w dniach 27-29 sierpnia 1961 wraz z Anglikami Chrisem Bonnigtonem, Donem Whillansem i Ianem Clough'em dokonał pierwszego wejścia na Mont Blanc środkowym Filarem Freneya. był to ostatni nierozwiązany wielki problem wspinaczkowy w Alpach, najwyższa i najodleglejsza ściana stopnia VI (skrajnie trudna) w Europie. Pod koniec lat 50. Jan Długosz wspinał się także w Kaukazie i w Pirynie. (wówczas nie było jeszcze polskich wypraw w Hindukusz, nie mówiąc już o Himalajach.)

Długosz interesował się literaturą, malarstwem, muzyka i filmem; był utalentowanym pisarzem, zafascynowanym walka z samym sobą w górach, metafizycznym obcowaniem z wszechobecna tam w mgnieniu oka śmierci.
Najsłynniejszym jego dziełem jest zbiór opowiadań "Komin Pokutników" (wydany już po jego śmierci). Pozycja obowiązkowa dla każdego fana gór. Wartym przeczytania jest też "Flirt z Czarną Panią".

Komin Pokutników

2 lipca nadzorował na Zadnim Kościelcu (2160 m) treningi wspinaczkowe komandosów. Ostatni raz widziano go na łatwej grani, zmierzał od jednej ćwiczącej grupy do drugiej. Gdy nie wrócił do schroniska, rozpoczęto poszukiwania, ciało znaleziono u podnóża 80-metrowej ściany w żlebie Drewnowskiego. Na grani widniał ślad po wyrwanym kamieniu. Zapewne kamień był obluzowany, Długosz przypadkowo na nim stanął, stracił równowagę i spadł. Wypadek, którego nikt nie widział, był jednak nieprawdopodobny, mało kto wierzył, że tak genialny wspinacz, tracąc równowagę w łatwym terenie, nie zdążył uchwycić się ściany. Zaczęły więc powstawać fantastyczne plotki - że ktoś go śledził, zrzucił na niego kamienie, że Długosz spotkał się na Kościelcu z kimś znajomym, kto go zepchnął.

Dokonania górskie

Tatry

Alpy

Kaukaz

Inne

Wykaz przejść pochodzi z Taternika 3/1967. Zebrał je Jerzy Wala

 

Ciekawostki

Cytaty

Zdjęcia

  • Autor: Fot. Arch. Jan Długosz
  • Autor: Fot. Arch. Jan Długosz
  • Autor: Fot. Arch. Jan Długosz
  • Autor: Fot. Arch. Jan Długosz
  • Autor: Fot. Arch. Jan Długosz
  • Autor: Fot. Arch. Jan Długosz

Filmy

Powiązane artykuły