Janusz Kurczab zmarł w wieku 78 lat. W swoim bogatym życiu był szermierzem, uczestnikiem igrzysk olimpijskich, alpinistą, kierownikiem wypraw w góry najwyższe, redaktorem Taternika. Pod jego okiem wspinaczki uczyło się wielu wspinaczy. Na koncie ma kilka poczytnych książek i przewodników. W ostatnich latach Kurczab dokumentował wiedzę o górskim świecie.

janusz kurczab alpinista

Fot. arch. Janusz Kurczab

Wspomnienia Janusza Kurczaba (autorstwa Justyny Gorzoch), przygotowane z okazji V Manewrów Dryboonkrowych pamięci Janusza Kurczaba

Data i miejsce urodzenia: 6 września 1937 roku, w Warszawie

Data i miejsce śmierci: kwiecień 2015

Biografia

Rocznik maturalny 1954. Z wykształcenia trener alpinizmu (AWF Kraków), wcześniej nieukończone studia na Politechnice Warszawskiej i UW. Wszechstronny sportowiec, jeden z dwóch Polaków (obok Jerzego Wojnara, saneczkarza i szybownika) odznaczonych Złotym Medalem "Za Wybitne Osiągnięcia Sportowe" (przyznawanym za osiągnięcia rangi mistrzostwa olimpijskiego lub świata) w dwóch różnych dyscyplinach sportu. Głównie szermierz i alpinista, ale uprawiał również pływanie, narciarstwo wysokogórskie i krótko pięciobój nowoczesny. Wielokrotny mistrz Polski w szpadzie, w 1960 wystąpił na XVII Igrzyskach Olimpijskich w Rzymie, zdobywca (z drużyną Legii Warszawa) pierwszego dla Polski klubowego Pucharu Europy (1961).

Wspinał się od 1957. Dokonał ok. 40 pierwszych przejść letnich i zimowych w Tatrach i Alpach, m.in. brał udział w I przejściu Filara Kazalnicy Mięguszowieckiej (1962),które było przełomowym dokonaniem w taternictwie. Ponadto nowe drogi przez Ściek (1964) na Kotle Kazalnicy, środkiem wsch. ściany Młynarczyka oraz I przejścia zimowe direttissimy wsch. ściany Mniszka i pn. ściany Wielkiej Teriańskiej Turni. W Alpach I przejścia zimowe wybitnych dróg: Bonatti-Gobbi na Grand Pilier d'Angle Mont Blanc (1971), Via dell'Ideale na pd. ścianie Marmolady (1973), dr. Stössera środkiem pd. ściany Tofana di Rozes (1964) oraz nowa droga wsch. filarem Les Droites. Ponadto przeszedł wielkie klasyczne drogi alpejskie, jak Filar Bonattiego na Dru, Filary Walkera i Croza na Grandes Jorasses, drogi Major i Poire na wsch. ścianie Mont Blanc, drogę Philippa i Flamma na Civetcie, oraz Filar Wiewiórek na Cima Ovest di Lavaredo. Kierował kilkoma wyprawami w góry wysokie: Hindukusz (1972, I wejście - w stylu alpejskim - pd.-zach. ścianą Noszaka); Karakorum (1974, wyprawa zdobyła Shisparé Sar, a K. wszedł solo na Ghenta Sar (7090 m); 1976 i 1982 próby nowymi drogami na K2, odpowiednio do 8400 i 8250 m i Himalaje Nepalu: w 1978 próba na Makalu, w 1980 próba nowej drogi na Manaslu).

Janusz Kurczab był także działaczem Klubu Wysokogórskiego Warszawa (prezesem 1973-77 oraz 1981-84) i Polskiego Związku Alpinizmu. W latach 2003-2007 był redaktorem naczelnym organu PZA "Taternik". Jest członkiem honorowym Klubu Wysokogórskiego Warszawa oraz Polskiego Związku Alpinizmu.

Napisał wiele książek: "Shisparé góra wyśniona" (1976), "Filar Kazalnicy" (1976, 1995), "Ostatnia bariera" (1980), monografię "Na szczytach Himalajów" (wspólnie ze Zbigniewem Kowalewskim, 1983), przewodniki "Najpiękniejsze szczyty tatrzańskie" (z Markiem Wołoszyńskim, 1991), "Nepal" (1993), "Himalaje Nepalu" (2002, 2007), "Najpiękniejsze polskie szczyty" (1999), oraz 6 książek serii "Polskie Himalaje" (2008).

Laureat nagrody "Explorer" w 2003.

Janusz Kurczab

Dokonania górskie

Tatry

1962, 27-28 czerwca, 30 czerwca - 2 lipca 7-9 lipca. Nowa droga Filar Kazalnicy (VI, A3, 20 h). Zespół: Eugeniusz Chrobak, Andrzej Heinrich, Janusz Kurczab, Krzysztof Zdzitowiecki.
1962, 2 sierpnia - Nowa droga na zachodniej ścianie Gerlacha (Polska Cesta, lub Droga Kurczaba). Zespół: Marek Brodzki, Dagobert Drost, Janusz Kurczab, Gerard Małaczyński.
1964 – nowa droga Wielkim Ściekiem na północno-wschodniej ścianie Kazalnicy. Partnerzy: Samuel Skierski, Andrzej Skłodowski.
1964 – nowa droga na wschodniej ścianie Młynarczyka. Partnerzy: Wojciech Biederman, Maciej Pogorzelski.
1970 – nowa droga na północno-wschodniej ścianie Małego Młynarza. Partnerzy: Wojciech Kurtyka, Michał Gabryel.
1971, 25, 27, 28 i 29-31 grudnia - Ściek VI A3, Kazalnica Mięguszowiecka. Pierwsze zimowe przejście. Zespół: Michał Gabryel, Marek Kęsicki, Wojciech Kurtyka, Janusz Kurczab, Andrzej Mierzejewski, Janusz Skorek.
1978, 28 luty - Heinrich-Chrobak (V A1), Kazalnica Mięguszowiecka. Ówczesny rekord szybkości przejścia zimowego. Zespół: Zbigniew Czyżewski, Janusz Kurczab.

Alpy

1963 – Monte Civetta (Punta Tissi) – pierwsze polskie przejście drogą Philipp-Flamm. Partner: Ryszard Szafirski.
1963 – trzecie przejście Filara Wiewiórek na Cima Ovest di Lavaredo. Partner: Ryszard Szafirski.
1964 – Tofana di Rozes – pierwsze przejście zimowe direttissimy południowej ściany drogą Stössera
1967 – Les Droites – wytyczenie nowej drogi lewym filarem płn.-wsch. ściany. Partner: Maciej Kozłowski.
1969 – Cima Scotoni – drugie przejście zimowe drogi Ivano Dibony
1971 – Aiguille Noire – pierwsze polskie przejście drogą Ratti-Vitali. Partner: Wojciech Kurtyka.
1971 - Pierwsze przejście zimowe Wielkiego Filaru Narożnego, drogą Bonatti-Gobbi. Zespół: Andrzej Dworak, Janusz Kurczab, Andrzej Mróz, Tadeusz Piotrowski
1973 – Marmolada – pierwsze przejście zimowe drogą Via dell'Ideale

Hindukusz

1972 – Noszak – pierwsze przejście 1500-metrowej ściany płd.-zach. w stylu alpejskim
1974 – Shispare – samotne pierwsze wejście na Ghenta Sar (7090 m n.p.m.)

Karakorum

1976 – K2 – zaawansowana próba poprowadzenia nowej drogi zakończona na wysokości 8400 m n.p.m.

Ciekawostki

Redaktor Taternika w latach 2003-2007
Otrzymał pośmiertnie Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski: za wybitne zasługi dla rozwoju sportów wysokogórskich i za promowanie imienia Polski w świecie

Fragmenty z przemówień na pogrzebie Janusza Kurczaba (spisała Jagoda Mytych)

„Jego pierwsze książki - o filarze Kazalnicy, Shispare, K2, to były książki, w których opisywał to, co sam przeżył i chyba doszedł do wniosku, że to nie wystarczy, że on potrafi dać z siebie więcej niż tylko jakieś bujdułki o tym, jak wisiał na przewieszce. Ważne było dla niego, żeby ludzie, którzy kochają góry mogli obcować z literaturą górską: książkami, które opisują historię wspinania i wyprawy, ale też, żeby mieli dostęp do przewodników. Przez prawie 20 lat zajmował się głównie pisaniem, tworząc przewodniki po Himalajach, a także mnóstwo artykułów o tematyce górskiej (...)

Na krótko przed śmiercią został nagrodzony specjalną edycją Kolosów - za całokształt działalności górskiej. I jak rzadko który Kolos, ten był zasłużony - nie tylko z uwagi na osiągnięcia sportowe, ale także na to, co wniósł do środowiska. Nie tylko pisał książki, ale także uczył jako instruktor, a potem także jako instruktor instruktorów. Zostawił po sobie trwały ślad.

Wybaczcie, ale mi szczególnie utkwił w pamięci jeden moment ze wspinaczki w 1961. Poprowadziłem wyciąg, doszedłem do stanowiska, założyłem stanowisko za takim załomem, ściągam liny, czuję, że Janusz jest bardzo blisko. I wysuwa się ręka - a on nie miał jednego palca - i ta ręka zaczyna szukać chwytu. Minęło pół wieku, a ja wciąż pamiętam: ręka bez palca szuka po czarnej, chropowatej skale chwytu. Oczywiście znalazła. Z tym to Janusz w górach nie miał nigdy problemów (...)

Żegnamy bardzo wybitną osobę, której środowisko zawdzięcza być może więcej niż tym, którzy mieli większe osiągnięcia sportowe, lepsze wyniki czy więcej wejść. Janusz był postacią wszechstronną” - mówił prof. Andrzej Paczkowski, wieloletni prezes PZA.