Jak wybrać dobry kask wspinaczkowy w góry i nie tylko?

Dobry kask wspinaczkowy to właściwie nieodzowny element wspinania w górach, chodzenia po via ferratach, czy wspinania w skałkach na drogach tradycyjnych. Ma chronić przed spadającymi przedmiotami (kamienie, szpej) i uderzeniami głowy o twardą powierzchnię. Wybierając się do sklepu musimy sobie odpowiedzieć, na pytanie, jaki kask będzie dla nas najlepszy? Idealnie gdyby był jak najlżejszy, wytrzymały, przewiewny i do tego ładny :-).

Jeśli TRAD, to zdecydowanie warto mieć kask. Fot. Damian Granowski

---

Ten artykuł jest jednym z szerszego cyklu, pt. "Szkoła wspinania" mającego na celu popularyzację bezpiecznych metod wspinania oraz usprawnienie, a co za tym idzie wzrost ogólnego poziomu wspinania. Celem tego "projektu" jest przekazanie/utrwalenie podstawowej wiedzy dla początkujących jak i również różnych patentów dla bardziej zaawansowanych. Uprzedzam jednak, że nie jest to internetowy kurs wspinania, a jedynie uzupełnienie takich kursów + ewentualne przypomnienie. Jeśli myślisz o kursie/sekcjach wspinaczkowych i podoba ci się mój sposób przekazywania wiedzy to zapraszam do kontaktu.

Jeśli jesteś tu pierwszy raz i strona ci się podoba to zajrzyj do artykułu "pierwszy raz na drytooling.com.pl" znajdziesz tam kilka wskazówek, co warto przeczytać na stronie :-). Polecam również zapisać się na newsletter (będziesz dostawał na niego powiadomienia o nowych, wartościowych artykułach. Spamu... nie będzie. Zapraszam też do polubienia profilu FB ;).

W Polsce jeśli widzisz kogoś w skałach w kasku to zapewne jest to kursant lub gość który wspina się na własnej asekuracji. Raczej większość ludzi nie lubi wspinać się w kaskach, chociaż często warto byłoby mieć kask na głowie. Z ciekawostek, np. Szwajcarzy prawie wszyscy wspinają się w kaskach. Decyzję pozostawiam wam.

Weźcie pod uwagę takie czynniki jak: stopień kruszyzny, wysokość skały (jedno, czy wielowyciągówka), czy są ludzie nad nami, wspinamy się sportowo czy na własnej, gęstość asekuracji, formacje skalne (w mocnym przewieszeniu kask będzie mniej potrzebny), możliwość niekontrolowanego lotu (np. z urwanych chwytem), możliwość lotu po wahadle (np. trawersy), zjazdy, wspinanie z czekanami (drytooling), nasze doświadczenie (i / lub partnera).

Generalnie jeśli jest lito, asekuracja jest gęsta, umiemy się wspinać, droga jest pionowa lub lekko się przewiesza to jest to pewna sugestia, aby kasku nie zakładać.

Tak naprawdę większość urazów podczas wypadków to nie spadające kamienie lecz odpadnięcia, które wyrywają się spod kontroli.

Kaski do wspinania wprowadzono w latach 50-tych. Początkowo używano budowlanych, lecz z czasem zaczęły powstawać dedykowane kaski do wspinania. Przez kilkanaście lat takie kaski miały twardą plastikową skorupę. Wewnątrz były umieszczone paski materiału, które stabilizowały głowę, pochłaniały energię uderzenia i chroniły przed odkształceniami skorupy kasku. Dziś są jeszcze na rynku takie kaski ze skorupą z poliwęglanu.

Regulacja w starych kaskach

Ten design wyszedł już trochę z mody

Produktem XXI wieku są już kaski piankowe, wykonane z styropianowej pianki (EPS). Wierzch kasku wykonany jest z cienkiej powłoki poliwęglanowej (taka powłoka ma za zadanie wzmocnić kask). Energię uderzenia pochłania pianka, która przy mocnym uderzeniu ulega deformacji. Po czymś takim, trzeba kask wycofać z użytku.

Tym na co warto zwrócić uwagę, jest waga takiego kasku, która w topowych modelach schodzi już poniżej 200 gram (np. Vapor Black Diamonda waży 180 gram). Rekordzista Petzl Sirocco waży ok. 150 gram!

Petzl Sirocco

Na rynku są dostępne hybrydy dwóch powyższych rodzajów kasków. Tzw. kaski hybrydowe mają plastikową skorupę (często ABS - akrylonitryl-butadien-styren) z wnętrzem z spienionego polistyrenu (EPS). Kask zapewnia dwa poziomy ochrony - pierwsza plastikowa warstwa absorbuje udar, a wewnętrzna przenosi stłumione siły na głowę wspinacza. Takie kaski są cięższe (ok. 350-400 gram), ale są zdecydowanie bardziej trwalsze i są polecane do ciężkiej "górskiej" roboty.

Skoro już jesteśmy przy zastosowaniach to może warto określić, do jakiej aktywności najlepszy będzie dany kask. Nie ma jednego najlepszego rodzaju kasku do wszystkich aktywności. Kask ma być przede wszystkim wygodny i dobrze dopasowany. O tym jeszcze powiem, tymczasem przejdźmy do różnych aktywności.

Kaski hybrydowe

To chyba najbardziej uniwersalne kaski. W miarę lekkie i wytrzymałe. Zarówno podczas akcji górskiej jak i transportu. Jeśli więc jesteśmy osobami początkującymi, którzy chcą mieć pancerny kask na lata, za rozsądne pieniądze, to może być dobry wybór. Sam - pod wspinanie zimowe - kupiłem Black Diamonda Half Dome, który jest dość pancernym modelem (waga ok 320 g).

Takie kaski są też odporne - bardziej niż piankowe - na zgniecenia podczas transportu.

Wnętrze kasku Black Diamond Half Dome

Do drytoolingu osobiście mi one bardziej przemawiają. Mniejsza szansa, że spadająca dziabka przebije kask...

Kaski piankowe

To sprzęt dla tych, którzy chcą mieć lekki kask, którego nie będą czuli na głowie (za bardzo). Nada się właściwie do każdego rodzaju wspinania, z tym, że potencjalne mocne uderzenie lub spadający kamień może od razu wycofać kask z użycia (przy hybrydowych też jest to ryzyko, ale wydaje mi się, że mniejsze).

Kask Vapor firmy Black Diamond

Ogólnie musimy też mieć na uwadze, że wyjeżdżając gdzieś na wyprawę, gdzie nie będzie możliwości kupna sprzętu, możemy na lekkim piankowym kasku przejechać się. Wystarczy, że na początku wyprawy dostaniemy kamieniem, który uszkodzi nam kask. De facto zostajemy z uszkodzonym kaskiem, a pasowałoby się wspinać. 

Takie lekkie kaski są za to bardzo wygodne. Nie czuć ich za bardzo na głowie i do wspinania w skałkach, szybkich akcji górskich na - w miarę - litych górskich drogach będą przyjemniejsze w użytkowaniu.

Wybór kasku wspinaczkowego

Kupno takiego kasku to nie jest trudna rzecz, chociaż pod uwagę nie bierzemy tylko czy kask ma być hybrydowy, czy piankowy. Chyba najważniejszymi parametrami będzie wygoda i dopasowanie kasku.

Kask, który kupujecie powinien mieć normę europejską dot. kasków wspinaczkowych i atest UIAA.

Wybrany kask zakładamy na głowę (nie zapinamy paska pod brodą), następnie regulujemy. Teraz następuje moment testu. Mianowicie podnosimy głowę w dół i do góry. Jeśli kask spada, to lepiej rozglądnąć się za czymś innym.  Pasek pod brodą musi w miarę luźno opinać naszą szyję (tak 3-4 cm poniżej podbródka). Większość kasków da się tak wyregulować, aby pasek przylegał optymalnie.

Kask również według mnie powinien przejść ten test z założoną czapką. Weźcie więc ze sobą do sklepu waszą ulubioną. Z drugiej strony jeśli mamy pasujący na nas kask (bez czapki), a z czapką jest lipnie, to być może zmiana czapki pomoże.

Inne parametry przydatne przy wyborze

Wielkość kasku

Kaski zazwyczaj dostępne są w dwóch rozmiarach. Przykładowo BD Vapor ma dwa rozmiary w zależności od obwodu głowy: S/M (53-59 cm) i M/L (58/63).

Czy damy radę założyć kaptur bluzy czy kurtki na kask, czy zmieścimy czapkę lub chustę pod kaskiem. Czasem na drogach w ciasnych kominach i przerysach duży kask będzie przeszkadzał. Wybierając się w góry te rzeczy będą miały dla nas znaczenie. Z drugiej strony grubsza czasza lepiej chroni przed spadającymi kamieniami i odłamkami lodu.

Kask hybrydowy Galaxy firmy Climbing Technology

Regulacja

Dobrze dopasowany kask ma wpływ zarówno na wygodę jak i bezpieczeństwo. Jeśli planujemy korzystać z kasku o różnych porach roku, w zmiennych warunkach pogodowych należy pamiętać, by pod kask mieściła się czapka, a system regulacji był dość wygodny, by umożliwić obsługę w każdych warunkach. Idealnie jeśli nie będziesz czuł na głowie tego kasku.

Niestety system regulacji kasku to jeden z bardziej wrażliwych elementów kasku. Tzn. ciężko znaleźć idealny. Przykładowo wygrałem kiedyś kask Petzl Elios, którego system regulacji po dopasowaniu luzuje się... Nawet nie trzeba mocno ciągnąć. Kask poluzuje się na głowie. Być może to tylko pojedynczy przypadek.

Wspomniany Petzl Elios z dość niefortunnym systemem regulacji

Z drugiej strony Petzl posiada rewelacyjny system regulacji w kasku Elia, który stworzony został z myślą o kobietach z kucykiem (chociaż goście z piórami i bez kompleksów też mogą skorzystać). System regulacji posiada specjalne wycięcie pod włosy.

Regulacja kasku Petzl Elia

Wygoda

Nieraz będziemy spędzać wiele godzin bez ściągania kasku. Dobrze jest, jeśli nie będziemy cierpieć z tego powodu. Kask powinien być wyściełany miękką dopasowaną gąbką, a pasek pod brodą nie powinien ocierać skóry. Dodatkowym atutem jest możliwość odpięcia i wyprania wyściółki kasku.

Jeśli kask będzie niewygodny, to automatycznie nie będzie się nam w nim chciało chodzić. Lepiej kupić sobie bardzo lekki, którego nie będziemy czuli na głowie, ale będziemy go mieć. Jeśli masz awersję do ciężkich kasków, to spróbuj chociaż lżejszego ;).

Głębokość kasku

Czy kask dobrze, zakrywa czoło, potylicę i skronie, przy czym nie ogranicza widoczności? Większa głębokość ma znaczenie w sytuacjach, gdy możliwe jest uderzenie o skałę w przypadku odpadnięcia. Ważne, abyśmy również sprawdzili jak kask zachowa się przy założeniu czapki na głowę. Może wtedy nie trzymać się tak stabilnie i odkrywać nam czoło lub potylicę. Pamiętaj o zmierzeniu tego kasku również w czapce / komniarce.

Przy niektórych kaskach hybrydowych zdarzało mi się, że po 1-2 latach użytkowania odlepiała się pianka polisterynowa. Tak mam w BD Half Dome. Trzeba było uciec się do ducktepa...

Waga kasku wspinaczkowego

Oczywiście im lżejszy, tym lepiej, jednak należy pamiętać, że bardzo wytrzymały głęboki kask przeznaczony na ciężkie akcje w górach nie może być tak lekki jak sportowy kask przeznaczony do wspinania w skałkach. Bardzo lekkie kaski są też sporo droższe.

Dawniej były i kaski 700 gramowe. Obecnie hybrydowe kaski ważą w granicach 300 - 400 gram. Piankowe mniej więcej 200-250 gram.

Kolor kasku wspinaczkowego

Ciemniejsze kolory nie odbijają promieni słonecznych, przez co bardziej się nagrzewają – należy wziąć to pod uwagę wybierając się w ciepłe rejony, szczególnie latem. Po drugie, należy pamiętać, że jaskrawe kolory ułatwiają ratownikom zlokalizowanie ofiar wypadków w górach. Last but not least, wychodzą fajniej na zdjęciach ;).

Wentylacja

Szczególnie ważna w ciepłych warunkach, zimą też może okazać się przydatna w zestawieniu z czapką, jeśli ta zmieści się pod kaskiem. Niektóre modele mają zasuwane otwory wentylacyjne.

Uchwyty na czołówkę

Obligatoryjne w górach, na Via Ferratach i na drogach wielowyciągowych. Ten punkt chyba tylko dla formalności, bo nie spotkałem się jeszcze z nowoczesnym kaskiem, który nie ma uchwytów na czołówkę. Sprawdźcie jak współgra wasza z wybranym kaskiem z kaskiem, zwłaszcza jeśli jest nietypowa.

Kiedy kask wspinaczkowy idzie na emeryturę?

O tym w osobnym artykule: Kiedy należy wymienić kask wspinaczkowy na nowy?

Ps. na koniec mały filmik ;)