Tego roku mija 100 lat od wydania pierwszej mapy Tatr Polskich Tadeusza Zwolińskiego. W Centrum Edukacji Przyrodniczej TPN można oglądać wystawę „Tadeusz Zwoliński. Zakopiański kartograf, fotograf, speleolog, księgarz i wydawca”.
Wszystko zaczęło się od przybycia pod Giewont Leonarda Zwolińskiego (1863-1933) - księgarza i wydawcy, który w 1892 roku w Krakowie otworzył przy ul. Grodzkiej własną księgarnię. W tym samym roku uruchomił sezonową filię w Zakopanem, która stała się ważną firmą wydawniczą pod Giewontem. W 1924 roku księgarnię przejęli bracia Zwolińscy i prowadzili ją do1950 roku.
- W 1911 roku ojciec zaproponował Tadeuszowi narysowanie mapy Tatr, z której mogliby korzystać zwykli turyści - mówi Wiesław Siarzewski z Tatrzańskiego Parku Narodowego. Tadeusz Zwoliński podjął się tego zadania, rysując na podstawie mapy austriackiej. Narysował mapę w skali 1:37 500. Pierwsze egzemplarze pojawiły się w lipcu 1912 roku. Do 1932 roku ukazało się 7 wydań tej mapy. W Muzeum Tatrzańskim znajduje się jedyny zachowany rękopis arkusza, który można zobaczyć na wystawie w TPN.
Od momentu narysowania mapy zaczyna się tatrzańska działalność Tadeusza Zwolińskiego, z przerwą na edukację. Za radą prof. Eugeniusza Romera, ówczesnej sławy polskiej kartografii i geografii, udał się na studia do Krakowa, gdzie nauki pobierał u dwóch wybitnych specjalistów geomorfologów, znawców zjawisk krasowych - Józefa Smoleńskiego i Ludomira Sawickiego. Następnie jeden semestr studiował geografię u Eugeniusza Romera we Lwowie, gdzie pomagał przy mapie wojskowej. Tam kreślił arkusze z Tatrami.
Tadeusz Zwoliński cały czas pracował nad własną autorską mapą Tatr. Ukazał się arkusz „Tatry Wysokie i Bielskie” i mapa „Tatry”. Przez długie lata mapy turystyczne Tatr Tadeusza Zwolińskiego były najlepsze i najdokładniejsze. Opublikował też wiele innych w mniejszych podziałkach oraz najlepszą do dziś mapę panoramiczną „Tatry od północy”. W latach 30. minionego stulecia sporządził dużą mapę plastyczną Tatr w skali 1:20 000. Jedna z kopii znajduje się w Muzeum Tatrzańskim. Inne zostały zniszczone lub zaginęły. W 1948 roku ukazał się arkusz „Tatry Zachodnie” w skali 1:40 000. - Arkusz ten istniał tylko przez dobę, ponieważ radziecka cenzura wojskowa zablokowała dystrybucję mapy. Cały nakład został spalony - tłumaczy Wiesław Siarzewski. - To był początek upadku kartografii. Wszystkie mapy topograficzne dostały klauzulę tajności, a turystyczne - poufności. Nawet te w zbiorach bibliotecznych. To zakończyło działalność księgarni Zwolińskich w zakresie kartografii - dodaje. Tadeuszowi Zwolińskiemu pozostało rysowanie map ogólnych, bez poziomic. Jego mareklamowe, lowane mapy stanęły u wylotu niektórych dolin.
Tadeusz Zwoliński był autorem przewodnika turystycznego po całych Tatrach, który był uważany za najlepszy w okresie międzywojennym. Pierwszy - po Zakopanem i okolicach - ukazał się w 1922 roku i uzupełnił lukę, ponieważ do tego czasu ukazywały się przewodniki głównie dla taterników. Ten Zwolińskiego był skierowany do zwykłych turystów, którzy przyjeżdżali pod Tatry. Były w nim opisane popularne wycieczki. Pierwsze 4 wydania ukazały się pod wspólnym autorstwem obu braci, a kolejne pod nazwiskiem Tadeusza Zwolińskiego. Przewodnik miał 12 wydań pod różnymi tytułami, uzupełnianych i aktualizowanych, z czego 3 ostatnie ukazały się już po śmierci autora, a uaktualniał go Józef Nyka. Tadeusz Zwoliński wydał też kilka okazjonalnych przewodników po Podhalu, Zakopanem i okolicy, jak również wydawnictwa związane z działalnością Ligii Popierania Turystyki. Był też autorem pierwszych mapek i planów Kasprowego Wierchu oraz przewodników narciarskich. Miał na swoim koncie 60 poważnych publikacji. Poza tym był świetnym fotografikiem, a jego zdjęcia ukazywały się w prasie przyrodniczej, sportowej, turystycznej. Były drukowane w pismach drugiego obiegu, poza granicami Polski, m.in. w Anglii.
Księgarnia Zwolińskich wydała ok. 400 wzorów kart pocztowych w kilku mutacjach barwnych i 600 tematów na fotowidokówkach. Najstarszą pocztówkę zakopiańską firmowaną przez Zwolińskich wydał Leonard. Przedstawiała Sabałę i nuty. Znajduje się ona w zbiorach Muzeum Tatrzańskiego. - Zdjęcia ukazywały się na kartkach pocztowych od 1912 roku. Były podpisywane „Stefan i Tadeusz Zwolińscy”. Prócz tego wydawali fotowidokówki - mówi Wiesław Siarzewski. Oprócz widokówek, w latach 30. ubiegłego wieku Zwolińscy wydawali panoramy, wśród nich był widok z Gubałówki, otoczenie Hali Gąsienicowej i panorama Morskiego Oka. W 1911 roku Tadeusz Zwoliński narysował na Wystawę Krajową we Lwowie wzory zakopiańskie, które przez wiele lat również ukazywały się w serii pocztówek.
Po drugiej wojnie światowej Zwolińscy nie zaprzestali wydawania widokówek, ale współpracowali z różnymi wydawnictwami. Także rozwój speleologii tatrzańskiej w okresie międzywojennym i w pierwszych latach po II wojnie światowej to w dużej mierze zasługa Zwolińskich. Spenetrowali ok. 100 jaskiń, a Tadeusz wykonał plany 80 z nich.
Źródło: 24tp.pl
Komentarze obsługiwane przez CComment