Kalendarium taternictwa, czyli szczególne daty z historii taternictwa

Kalendarium taternictwa, czyli szczególne daty z historii taternictwa

Wertując jeden z moich ulubionych przewodników tatrzańskich (Najpiękniejsze szczyty tatrzańskie) natrafiłem na zestawienie „Najważniejsze daty z historii taternictwa”. Jako, że książka została wydana w 1991 roku, to daty przejść kończą się na 1984 roku. Nie ma właściwie żadnego zestawienia z lat kolejnych, co według mnie jest dosyć krzywdzące dla osób, które de facto tworzyły dalszą „historię taternictwa”. Mam nadzieję, że poniższa lista wypełni tą lukę.

Oczywiście takie zestawienia obarczone są wieloma pytaniami w stylu:

- czy dane przejście nadaje się do tego zestawienia

- czy ograniczać się do dróg przełomowych (nowe stopnie, pierwsze klasyczne przejścia), itp.

- czy autorzy przejścia zrobili drogę „po katolicku”

- jak odsiać przejścia i wyciągnąć te najlepsze?

To zadanie wydaje mi się niemożliwe do zrobienia w 100%. Albo musiałbym być super dokładny i wymienić KAŻDE „znaczące” przejście albo wymienić tylko kilkadziesiąt wybitnych.

W pierwszym przypadku nie da się wszystkiego opisać i nie pogubić się w tym. W drugim nie czuję się kompetentny, aby to zrobić. Mogę jedynie wzorować się na Januszu Kurczabie i innych autorach, którzy podeszli do tego tematu.

Pozostał „zgniły kompromis”, który prezentuję poniżej. Jestem otwarty na wszelkie inne propozycje, uwagi. Możecie je wrzucać w komentarzach (do czego szczerze zachęcam). Mam nadzieję, że wspólnymi siłami uda się zrobić z tej listy coś lepszego niż jest :-).


1565 – Pierwsza znana w źródłach wycieczka w Tatry (prawdopodobnie do Zielonego Stawu Kieżmarskiego). Betata z Kościeleckich Łaska z Kieżmarku.

1615 – Pierwsze odnotowane wejście na szczyt tatrzański. Na Kieżmarski Szczyt wchodzi David Fröllich z dwoma towarzyszami (i przewodnikiem?).

1664 – Sławkowski Szczyt; pierwsze wejście. Georg Buchholtz senior, MartinusJani, Martinus Veisser i przewodnicy.

1773 – Krywań; pierwsze znane wejście. Andreas Jonas Czirbesz z towarzyszami.

1793 – Łomnica; pierwsze znane wejście. Robert Towson z dwoma myśliwymi.

1804 – Kołowy Szczyt; pierwsze pewne wejście. Stanisław Staszic.

1814 – Wydanie „Flora Carpathorum”, cenne dzieła, które powstało na podstawie szwedzkiego botanika Georga Wahlenberga w Tatrach (1813). Podczas jego działalności wszedł na Łomnicę, Krywań i wiele szczytów w Tatrach Zachodnich.

1815 – Wydanie „O Ziemiorodztwie Karpatów i innych gór i równin Polski”. Autor Stanisław Staszic.

1838 – Liczne wejścia (pomiary barometryczne) Ludwika Zejsznera w Tatrach Zachodnich i Wysokich.

1840 – Rysy; pierwsze znane wejście. Ede Blasy z przewodnikiem Janem Rumanem Driečnym starszym.

1843 – Lodowy Szczyt; pierwsze wejście. John Ball (późniejszy prezez angielskiego Alpine Club), Wilhelm Richter, węgierski malarz.

1855 – Gerlach; pierwsze znane wejście. Zygmunt Bośniacki i ks. Wojciech Grzegorzek (z zakopiańskimi przewodnikami?).

1860 – „Przewodnik w wycieczkach na Babią Góre, do Tatr i Pienin”, anonimowo wydany przez Eugeniusza Janotę.

1867 – Baranie Rogi; pierwsze wejście. Ks. Józef Stolarczyk, ks. Ambroży Trausyl z przewodnikami zakopiańskimi.

1867 – Świnica, Granaty i Kozi Wierch; pierwsze wejście. Eugeniusz Janota, przewodnik Maciej Sieczka z towarzyszami.

1870 – Zostaje wydany „Ilustrowany przewodnik do Tatr, Pienin i Szczawnic” autorstwa Walerego Eliasza-Radzikowskiego (do roku 1900 miało miejsce 9 wydań).

1873 – Tytus Chałubiński zaczyna organizować zbiorowe wycieczki, które przyczynią się wkrótce do popularyzacji Zakopanego.

1873 – Powstanie Galicyjskiego Towarzystwa Tatrzańskiego – pierwsza organizacja turystyczna na ziemiach polskich.

1874 – Wysoka; pierwsze wejście. Mór Déchy z dwoma przewodnikami.

1874 – Wybudowane zostało schronisko Towarzystwa Tatrzańskiego przy Morskim Oku.

1876 – Towarzystwo Tatrzańskie oddaje do użytku schroniska w Roztoce i Dolinie Pięciu Stawów Polskich.

1877 – Mięguszowiecki Szczyt; pierwsze wejście. Ludwik Chałubiński z dwoma przewodnikami z Zakopanego.

1878 – Wejście na Łomnicę z Doliny Dzikiej. Jan Gwalbert Pawlikowski i dwaj przewodnicy.

1880 – Mnich; pierwsze wejście. Jan Gwalbert Pawlikowski i przewodnik Maciej Sieczka. Wejście na Mnicha uważane jest za początek sportowego taternictwa.

1884 – Rysy, Krywań; pierwsze zimowe wejścia. Theodor Wundt (pionierska działalność zimowa).

1891 – Łomnica, Lodowy Szczyt; pierwsze zimowe wejścia. Theodor Wundt.

1895 – Ganek; pierwsze wejście. Władysław Kleczyński z przewodnikami.

Okolice 1900 roku – Początki taternictwa bez opieki przewodnika.

1902 – Ostry Szczyt; pierwsze wejście. Karol English, Antonina English (matka Karola) i przewodnicy.

1903 – Powstanie Sekcji Turystycznej Towarzystwa Tatrzańskiego, pierwszej polskiej organizacfji o profilu taternickim.

1905 – Gerlach; pierwsze zimowe wejście. Janusz Chmielowski i Károly Jordán z przewodnikami.

1905 – Stopień IV zostaje ustanowiony w Tatrach (płd. ściana Żabiego Konia i płd. Ostrego Szczytu). Simon Häberlein z towarzyszami.

1906 – Mięguszowiecki Szczyt; pierwsze zimowe wejście. Ernst Dubke i Alfred Martin z przewodnikami.

1907 – Ukazuje się pierwszy „Taternik”, organ Sekcji Turystycznej Towarzystwa Tatrzańskiego. Pierwszym redaktorem zostaje Kazimierz Panek.

1907 – Ukazuje się pierwszy przewodnik wspinaczkowy po Tatrach autorstwa Janusza Chmielowskiego (4 tomy w latach 1907-1912).

1908 – Szczyrbski Szczyt od północy; początek taternictwa kobiecego. Helena Dłuska i Irena Pawlewska(-Szydłowska).

1909 – Powstaje TOPR (Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe). Pierwszym naczelnikiem zostaje Mariusz Zaruski.

1909-1929 – Działalność Mieczysława Świerza. Około 100 pierwszych wejść, m.in.: przez Dolinę Śnieżną na Lodowy Szczyt (1909), pn.-wsch. Ścianą Żłobistego Szczytu (1911), pd. Ścianą Małego Lodowego Szczytu (1912), pn.-zach. Ścianą Niżnich Rysów (1914), wsch. ścianą Mięguszowieckiego Szczytu (1921), pd. Żebro Wołowej Turni (1927).

1910 – przejście południowej ściany Zamarłej Turni; pierwsza droga w stopniu V w Tatrach. Henryk Bednarski, Józef Lesiecki, Leon Loria i Stanisław Zdyb.

1913 – „Zasady Taternictwa”; pierwszy polski podręcznik Taternictwa.

1921 – Założono JAMES – pierwszą organizację słowackich taterników.

1924 – W Krakowie powstaje Sekcja Taternicka Akademickiego Związku Sportowego.

1927 – Zdobycie pn.-wsch. Ściany Rumanowego Szczytu. Jerzy Golcz, Tadeusz Krystek i Konstanty Narkiewicz-Jodko.

1927 – Osiągnięty zostaje stopień VI w Tatrach; wariant Jana Kazimierza Dorawskiego i Mieczysława Szczuki na wsch. ścianie Mięguszowieckiego Szczytu.

1927 – W Warszawie założono Sekcję Taternicką Akademickiego Związku Sportowego.

1928-1933 – Działalność Wiesława Stanisławskiego. Około 50 pierwszych wejść, m.in.: zach. ścianą Kościelca (1929), pn. ścianą Żabiego Konia (1929), zach. ścianą Łomnicy, wejście na Wyżnią Mnichową Przełączkę od wsch (1930, pierwsze elementy techniki podciągu w Tatrach), pn. ścianą Galerii Gankowej – prawym kominem (1931), pn. ścianą Małego Kieżmarskiego Szczytu (1932). Ginie 4 sierpnia 1933 roku na niepozornym Kościółku.

1929-1939 – Działalność Stanisława Motyki. Około 50 pierwszych wejść, m.in.: pn. filarem Koziego Wierchu (1929), pn.-wsch. ścianą Żłobistego Szczytu (1930), pd. ścianą Małego Lodowego Szczytu (1932), pd.-wsch. ścianą Zamarłej Turni (1935), pd. ścianą Małego Kołowego Szczytu

1930 – nowe drogi Wincentego Birkenmajera, m.in.: nowa droga zach. ścianą Łomnicy, wsch. ścianą Gerlachu, pn.-wsch. Filar Ganku, pd. Ściana Kieżmarskiego Szczytu

1930 – Kant Klasyczny na Mnichu; pierwsza nowa droga o trudnościach VI (dziś VI-). Justyn Wojsznis z towarzyszami.

1930 – Powstaje Koło Wysokogórskie przy Oddziale Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego.

1933 – pn. ściana Jaworowego Szczytu i Małego Kieżmarskiego Szczytu; pierwsze przejścia zimowe. Zbigniew Korosadowicz i Jan Staszel.

1935 – Powstaje Klub Wysokogórski Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (z połączenia trzech organizacji: Sekcji Turystycznej PTT, Sekcji Taternickiej AZS w Krakowie i Koła Wysokogórskiego przy Oddziale Warszawskim PTT. Pierwszym prezesem jest Marian Sokołowski.

1936 – Pn. ściana Mięguszowieckiego Szczytu Wielkiego; pierwsze przejście zimowe. Zbigniew Korosadowicz i Jan Staszel.

1939 – Droga Klasyczna, pn.-zach ściana Galerii Gankowej; pierwsze przejście zimowe. Włodzimierz Gosławski i Kazimierz Paszucha.

1939 – Droga Orłowskiego na pn.-zach. Ścianie Galerii Gankowej. Tadeusz Orłowski i…. Pierwsze patentowanie wyciągu od góry w Tatrach.

1939 – Droga Dziędzielewicza na zachodniej ścianie Kościelca. Zdzisław Kikin-Dziędzielewicz.

1942 – wsch. ściana Mnicha; pierwsze przejście wschodniej. Czesław Łapiński i Kazimierz Paszucha.

1942 – pn.-wsch. Ściana Kazalnicy; pierwsze przejście. Czesław Łapiński i Kazimierz Paszucha.

1943 – pn. ściana Żółtej Ściany; pierwsze przejście środkiem ściany. Slávo Cagašík i Štefan Čestla.

1944 – środek pn.-zach. Ściany Galerii Gankowej. Czesław Łapiński i Kazimierz Paszucha.

1946 – Grań Tatr Wysokich; pierwsze przejście (od Przełęczy pod Kopą do Liliowego). Adam Górka i Kazimierz Paszucha.

1948 – Pn.-wsch. Filar Ganku; pierwsze przejście zimowe. Janusz Vogel i Paweł Vogel.

1949 – Powstaje TANAP (Tatranský národný park).

1950 – Hokejka na zach. ścianie Łomnicy; pierwsze przejście środkiem zach. ściany. František Plšek i Václav Zachoval.

1951 – Zaczyna się ukazywać przewodnik „Tatry Wysokie” Witolda H. Paryskiego (do 1988 roku wyszło 25 tomów)

1951 – Przestaje istnieć Klub Wysokogórski, który zostaje przekształcony w Sekcję Taternicką Zarządu Głównego PTTK.

1953 – Stanisławski na Małym Kieżmarskim Szczycie; pierwsze przejście zimowe. Karel Cerman i Arno Puškáš.

1953 – Zimowe przejście Grani Tatr Wysokich (od Liliowego do Przełęczy pod Kopą). Miloš Matras i Jaroslav Mlezák.

1954 – Powstaje TPN (Tatrzański Park Narodowy)

1954 – Utworzenie Sekcji Alpinizmu Głównego Komitetu Kultury Fizycznej (w miejsce rozwiązania Sekcji Taternickiej ZG PTTK).

1955 – pn.-wsch. Ściany Kazalnicy; pierwsze wejście lewą depresją i pierwsze użycie nitów w Tatrach Wysokich. Jan Długosz i Czesław Momatiuk.

1955 – Pierwsze przejście Głównej Grani Tatr (od Przełęczy Zdziarskiej do Przełęczy Huciańskiej). Zbigniew Hegerle, Zbigniew Krysa, Jerzy Piotrowski, Ryszard W. Schramm i Jan Staszel.

1955 – Wariant R; nowa droga na wsch. ścianie Mnicha. Jan Długosz i Andrzej Pietsch.

1956 – Reaktywacja Klubu Wysokogórskiego.

1957 – Pierwsze wejście zimowe środkiem pn.-wsch. Ściany Kazalnicy. Jan Długosz, Czesław Momatiuk, Andrzej Pietsch i Marian Własiński.

1957 – Zaczyna się ukazywać przewodnik „Vysoke Tatry” Arno Puškáša (10 tomów w latach 1957-1989)

1960 – Łapiński-Paszucha na Galerii Gankowej; pierwsze przejście zimowe. Budín, Kolísek, Miloš Matras i Ladislav Veselý.

1960 – Pierwsza poważna akcja GOPR z zastosowaniem zestawu alpejskiego (wsch. ściana Mnicha).

1960 – Pierwsze kobiece przejścia na pn.-wsch. Ścianie Kazalnicy. Halina Krüger-Syrokomska i Małgorzata Surdel.

1962 – Nowa droga na Kazalnicy. Eugeniusz Chrobak, Zygmunt A. Heinrich, Janusz Kurczab i Krzysztof Zdzitowiecki.

1962 – Wytyczenie Drogi Momatiuka. Czesław Momatiuk i Andrzej Nowacki z towarzyszami.

1963 – Pierwsze zimowe przejścia Lewego Filaru Kazalnicy (Lucjan Saduś i Ryszard Szafirski) i Drogi Momatiuka (Eugeniusz Chrobak, Zygmunt A. Heinrich i Tadeusz Łaukajtys.

1963 – Pierwsze kobiece przejście Lewego Filara Kazalnicy. Jolanta Jarecka i Krystyna Lipczyńska.

1968 – Droga Chrobaka na Kazalnicy; pierwsze zimowe przejście. Wojciech Jedliński i Tadeusz Piotrowski.

1970 – Kurtykówka na Małym Młynarzu, nowy stopień VI+ w Tatrach. Michał Gabryel, Janusz Kurczab i Wojciech Kurtyka.

1971 – Warianty Malczyka na Kazalnicy; pierwsza klasyczna kombinacja (z łapaniem się kilku haków) na właściwej ścianie Kazalnicy. Ryszard Malczyk i Andrzej Tyrpa

1975 – Krzysztof Żurek przechodzi samotnie główną grań Tatr w 3 dni. Od Przełęczy Zdziarskiej.

1975 – Władysław Cywiński samotnie przechodzi główną grań Tatr w 3,5 dnia. Od Przełęczy Zdziarskiej.

1977 – Uklasycznienie Sprężyny VII- na Mnichu. Agnieszka i Adam Smólscy.

1978 – Pavol Pochylý zimą samotnie przechodzi główną grań Tatr (od Przełęczy Huciańskiej) połączone z przejściem grani Tatr Bielskich. Całość zajmuje mu 15 dni.

1980 – Kant Filara VII+ na Kazalnicy Mięguszowieckiej klasycznie. Wojciech Kurtyka i Władysław Janowski.

1981, 4 kwietnia - Szare Zacięcie VII+ na Raptawickiej Turni, pierwsza obita droga pod kątem przejścia klasycznego. Andrzej Marcisz i Tomasz Klimczyk .

1982 – Okap Wolfa VIII- na Raptawickiej Turni, klasycznie. Jerzy Farat.

1982 – Uklasycznienie Drogi Chrobaka i Heinricha na Kazalnicy. Andrzej Marcisz i Władysław Vermessy.

1984 – Uklasycznienie Pająków na Kazalnicy. Wojciech Bryła i Władysław Vermessy.

Lata 80te - Zimowo-klasyczne przejście (RP lub RK) Łapińskiego-Paszuchy na Kazalnicy. Włodzimierz Derda i Krzysztof Dziubek.

1987 – Odhaczenie Direttissimy Małego Kieżmarskiego Szczytu. Oryginalnie VIII-, dziś uchodzi za mocne IX-. Michal i Miroslav Coubalowie.

1988, marzec – Zimowo-klasyczne przejście Wyżniego Kominka VI+ na Raptawickim murze. Jan Muskat i – dwa dni później – Władysław Derda.

1989, 25-28 stycznia – Łańcuchówka Wielkie Zacięcie na Kazalnicy + Droga Świerza na MSW. Wojciech Kurtyka, Bogdan Śmigielski.

1989, 19 września – Łańcuchówka Expander (4 x Sprężyna. Na Małym Młynarzu, Kotle Kazalnicy, Mnichu, Kościelcu), 17 godzin. Krzysztof Pankiewicz, Piotr Panufik.

1991 - Wariant R IX- na Mnichu, odhaczenie. Piotr Dawidowicz i Michał Wayda.

1991 - Łamaniec IX+ na Raptawickim Murze. Wojciech Kurtyka.

1992, 8-9 marca – Czok Kiełkowski V A3, na Kotle Kazalnicy Mięguszowieckiej w 39 godzin (non-stop). Jacek Fluder i Monika Niedbalska.

1992 - Saduś IX na wschodniej ścianie Mnicha, uklasycznienie. Piotr Dawidowicz

1993, 5 lutego – Superściek V, A3 na Kotle Kazalnicy Mięguszowieckiej w 13 godzin. Jacek Fluder i Stanisław Piecuch.

1993, 9 lutego - 15.10 do Yumy V+ A3 w 18 godzin. Janusz Gołąb i Jacek Fluder.

1995, 21 lipca – Filar Kazalnicy IX+ klasycznie. Piotr Korczak i Wojciech Słowakiewicz.

1995, 28 lipca – Droga Długosza VIII na Kazalnicy Mięguszowieckiej, pierwsze klasyczne przejście. Jacek Kantyka i jacek Zaczkowski.

1997, 4 marca – Wielkie Zacięcie V+ A2+ na Kotle Kazalnicy Mięguszowieckiej w 15 godzin. Piotr Drobot, Marcin Michałek i Stanisław Piecuch.

2001, 27 sierpnia - VO2max IX+ na Młynarczyku. Grzegorz Grochal i Piotr Sztaba.

2002, 10 marca - Superparanoja, przejście w 17,5 godz. Janusz Gołąb i Grzegorz Skorek.

2003 – Metallica IX/IX+ na Mnichu. Andrzej Marcisz, Piotr Korczak, Tomasz Opozda.

2003, 18 września - Kastrator IX na Młynarczyku. Grzegorz Grochal i Piotr Sztaba.

2003/2004 – Zimowo-klasyczne przejście Okapu Muskata M9 na Raptawickim Murze. Darek Kałuża i Renata Hajnos.

2003, 24 sierpnia – Bushido VIII A3+, nowa – samotnie – poprowadzona droga. Marcin Tomaszewski.

2004 – Kamikaze X- na Raptawickiej Turni. Dariusz Kałuża i Renata Hajnos.

2004 – Misterium Nieprawości X- na Mnichu. Piotr Korczak, Andrzej Marcisz i Tomasz Opozda.

2005 - Warianty klasyczne – pierwsza droga pokonana zimowo klasycznie biegnąca „prawie” środkiem ściany dół Direttisimą, od Ścianki Problemowej Łapińskim M7+?OS(trudności OS, gdyż na górze, w zamieci śnieżnej w łatwym ternie 2xAO). Maciej Ciesielski i Jakub Radziejowski.

 

2005 - Parada Jedynek M7-. Pierwsze zimowo-klasyczne przejście. Maciej Ciesielski i Jakub Radziejowski

2005 - Uskok Laborantów M8-. Pierwsze zimowo-klasyczne przejście. Maciej Ciesielski i Jakub Radziejowski. 

2005/2006 – Nowa droga Warianty Słoweńskie M8+ na Mnichowym Tarasie; zimowo-klasycznie. Maciej Ciesielski, Marko Prezelj i Jakub Radziejowski.

2006 – Sprężyna M7/7+ na Kotle Kazalnicy; pierwsze zimowo-klasyczne przejście. Maciej Ciesielski i Jan Kuczera.

2007 – Jet Stream X-/X na Jastrzębiej Turni, pierwsze klasyczne przejście. Dušan Stoupa Janák i Jan Kreisinger.

2007, 2 sierpnia - Wish You Were Here VIII+. Uklasycznienie. Jacek Kantyka i Jacek Zaczkowski.

2007, 8 lipca - Wariant R IX/IX+ (wersja oryginalna). Marcin Gąsienica-Kotelnicki i Michał Król.

2008 – Uskok Laborantów M8, zimowo-klasyczne przejście. Artur Paszczak, Stanisław Piecuch i Adam Pieprzycki.

2008 – Matrix Reloaded M9- na Małym Kieżmarskim Szczycie; zimowo-klasycznie. Dušan Janák i Pavel Vrtík.

2009 – Innominata M8- na Kotle Kazalnicy; zimowo-klasyczne przejście. Paweł Kopta i Stanisław Piecuch.

2009, 2 sierpnia – Proszę się Wspinać X-/X na Kościelcu, pierwsze klasyczne przejście. Marcin Gąsienica-Kotelnicki i Dariusz Kałuża.

2011, 9-11 marca - Centrálny kút M8- VIII- zimowoklasycznie. Dušan Janák i Pavel Vrtík

2011, 3-4 marca - Superparanoja M7+ (2xAF na płytce Długosza). Marcin Księżak i Jan Kuczera.

2011, 13 marca – Droga Daga M8+ na Kazalnicy Mięguszowieckiej, pierwsze zimowo-klasyczne przejście (powrót zjazdami). Tomasz Lewandowski i Stanisław Piecuch.

2012 – Direttissima Kazalnicy Mięguszowieckiej, pierwsze zimowo-klasyczne przejście. Marcin Księżak i Jan Kuczera.

2012, 30 grudnia – Środkowy Lód M7+ WI6+ na Galerii Gankowej. Pierwsza takiej jakości (i wymagań) mikstowa droga w Tatrach. Adam Kadlečík, Riči Nyéki i Mišo Sabovčík.

2013 – Wielka Grań Tatr, zimowe przejście. Miso Sabovčík i Adam Kadlečík.

2013, 9 marca – Królewski Okap M12 na Durnym Szczycie; zimowo-klasycznie. Pavol Rajcan i Pavol Sulak.

2014, 14-15 stycznia - Wielkie Zacięcie 8/8+, prawie klasycznie (hakowo na płytce Długosza). Przemysław Cholewa i Jan Kuczera.

2015, 20 lutego - Superparanoja M7+, A1 w 14,5 godzin. Krzysztof Banasik i Jakub Radziejowski.

2015, 2-6 lipca – Grań Tatr Wysokich z wejściem na wszystkie nazwane punkty. Andrzej Marcisz.

2016, 26 czerwca – Opętanie X na Ministrancie. Marcin Gąsienica Kotelnicki, Dariusz Kałuża i Olga Kosek.

2016, wrzesien – Koróna XI- na Jastrzębiej Turni. Jozef Krištoffy i Michal Baďo.

Źródła:

artykuł: Tatrzańskie ekstremy; Filip Babicz (GÓRY nr 231)

artykuł: Tatrzańskie ekstremy zimowo-klasycznie; Damian Granowski (GÓRY nr 238)

Internet (szczególnie serwisy: goryonline.com, wspinanie.pl)

Kazalnica drogi zebrane; Jan Żurawski

Najpiękniejsze szczyty tatrzańskie; Janusz Kurczab i Marek Wołoszyński

Plakaty Mastertopo; Grzegorz Głazek

Przewodniki Witolda Henryka-Paryskiego

Przewodniki Władysława Cywińskiego

Polecam jeszcze lekturę: Kalendarium wydarzeń górskich.

Powiązane artykuły

Górska deklaracja etyczna UIAA

Górska deklaracja etyczna UIAA

Atrakcje turystyczne na Podhalu