Jedną z najważniejszych rzeczy dla naszego bezpieczeństwa podczas wspinaczki, jest umiejętność porozumiewania się z naszym partnerem wspinaczkowym. Nierzadko będąc w górach (a zwłaszcza w skałkach) natkniecie się na wiele różnych komend. Czasem zabawnych (np. OLEJ, OLEWAM), czasem wręcz zwiększających niebezpieczeństwo (np. słynne AUTO na drogach jednowyciągowych).

Faktem jest, że system komend musi być prosty, jednoznaczny i konkretny. Tak aby komunikacja pomiędzy wspinaczami była jak najlepsza. O ile w skałkach zazwyczaj nie ma z tym problemu, tak już zimą w dupówie będzie problem.

Na takie lody, to do Colorado ;). Fot. Scott Borger

Postanowiłem w tym artykule wymienić najczęstsze komendy (oraz najbardziej uniwersalne) używane we wspinaniu, oraz rozpisać je w różnych kombinacjach. Dodatkowo dorzucam parę uwag z życia wziętych, co do komunikacji.

P – prowadzący

A - asekurujący

Komendy dotyczące liny

ILE? - Zapytanie o długość pozostałej liny na stanowisku. Przykładowa prowadzący krzyczy ILE?, a A, odpowiada DZIESIĘĆ, oznaczające, że jest jeszcze 10 metrów liny na stanowisku.

POŁOWA – A może krzyknąć, że P wybrał już połowę liny.

WYBIERZ – Prośba o wybranie luźnej liny pomiędzy wspinaczem, a przyrządem asekuracyjnym. Przy dwutorowym prowadzeniu liny można dodać do tej komendy kolor liny. Staramy się nie wybierać liny na „sztywno”, ze względu na to, iż może to przeszkadzać wspinającemu się (np. na trawersie).
UWAGA – nigdy nie używaj komendy WYBIERZ LUZ! Dlaczego? O tym czytaj w Uwagi.

LUZ, lub LUZU – A podaje wspinaczowi, więcej liny od przyrządu, bo wspinacz przykładowo chce zrobić wpinkę.

PRZELOT – Komendę tą wydajemy, gdy likwidujemy przelot (np. wyciągamy kostkę).

BLOK – prośba wspinacza o wybranie liny na sztywno (jak najmocniej, bo wspinający zamierza się na niej zawiesić). Zazwyczaj komenda pada wtedy, gdy wspinacz ukończył drogę, przewiązał się i chce zjechać na dół. Inną sytuacją jest gdy, podczas wspinania P (lub wspinający się na drugiego), prosi o BLOK, bo np. droga jest za trudna i chce odpocząć.

DÓŁ, W DÓŁ – A opuszcza partnera (zazwyczaj po przewiązaniu się).

STOP – Prośba o zaprzestanie opuszczania wspinacza (np. aby mógł wypiąć ekspres)

LINA WOLNA – Komenda wydawana po zjeździe, oznaczająca że wspinacz zjechał, oraz wypiął się z liny i drugi może zjeżdżać

Komendy stanowiskowe

MOGĘ IŚĆ? - Wspinacz pyta się A, czy już jest gotowy do asekuracji i sprawdza A i SIEBIE czy wszystko jest w porządku

MOŻESZ IŚĆ – A sprawdza siebie i wspinacza, czy wszystko jest dobrze wpięte, węzły zawiązane, itp. Jeśli wszystko jest OK, to odpowiada MOŻESZ IŚĆ

IDĘ – Wspinacz oznajmia A, że zaczyna się wspinać.

IDŹ – A potwierdza jeszcze na koniec Wspinaczowi, że na pewno asekuruje (ewentualnie do tego spotuje).

NIE ASEKURUJĘ – Potwierdzenie, że A przestaje asekurować i ewentualnie wypina linę z przyrządu asekuracyjnego

AUTO – Komenda wydawana przez wspinacza. Oznaczająca, że wpiął się do stanowiska i można go przestać asekurować

KONIEC – Wspinacz wybrał już całą linę i może zacząć asekurować

Komendy ostrzegawcze

KAMIEŃ! - Ostrzeżenie przed spadającym kamieniem, ale też innym spadającym szpejem. Słysząc „KAMIEŃ”, każdy ucieka. Okrzyk „EKSPRES” spowoduje tylko zaciekawienie. Nie dodawajmy słowa UWAGA, ponieważ zmniejsza ona czas na schowanie się przed potencjalnymi spadającymi elementami

LECĘ – Komenda / ostrzeżenie wydawane w chwili odpadnięcia. Zazwyczaj ostatnia szansa na poinformowanie partnera, że odpadliśmy od ściany.

CZUJNIE, lub UWAŻAJ – ostrzeżenie dla asekuranta, że wspinacz wchodzi w teren grożący odpadnięciem

LINA! – Okrzyk mający na celu ostrzeżenie osoby znajdujące się poniżej, że będziemy zrzucać linę. Krzyczy najpierw LINA!, odczekujemy chwilę i zrzucamy ją

Zwracaj uwagę na komendy, gdy jest więcej niż jeden zespół w ścianie

Przykładowe sytuacje / Komendy podczas wspinaczki

Drogi jednowyciągowe

MOGĘ IŚĆ? - P pyta się asekurującego, czy jest gotowy do asekuracji. Poza tym sprawdza poprawność asekuracji (węzeł, kubek, uprząż, itp.) siebie i A.

MOŻESZ IŚĆ – A, sprawdza poprawność asekuracji swojej i partnera. I jeśli wszystko jest w porządku to odpowiada TAK

IDĘ – P odpowiada IDĘ i zaczyna wspinaczkę

IDŹ – A dorzuca jeszcze IDŹ, tak aby upewnić P, że asekuruje

LUZ, LUZU – W trakcie wspinaczki P może krzyknąć komendę LUZU, tak aby A mógł mu podać więcej liny. Np. przy wpince, lub stanowisku

BLOK – P po przewiązaniu się na stanowisku, wydaje komendę BLOK. A daje BLOK

DÓŁ, W DÓŁ – P wypina się z ekspresu, wydaje komendę W DÓŁ, a A opuszcza go.

STOP – Po wydaniu komendy STOP, A przestaje opuszczać partnera. Np. przy wypinaniu ekspresa

AUTO – Nie ma potrzeby używania komendy AUTO na drogach jednowyciągowych (wręcz jest to niebezpieczne). Na stanowisku przewiązujemy się (wystarczy komenda LUZ, aby partner wybrał nam odpowiednią ilość liny), krzyczymy BLOK i zjeżdżamy. Poniżej powody, dlaczego nie używać komendy AUTO:

Krzycząc AUTO, nasz asekurujący może przestać nas asekurować (de facto ta komenda właśnie to oznacza). Jeśli coś wtedy spieprzymy przy stanowisku i odpadniemy z niego (np. wypniemy się z ekspresa), to przyglebujemy. W przypadku gdy A cały czas asekuruje to polecimy tylko parę metrów w dół.

Zdecydowanie lepiej, abyśmy byli cały czas asekurowani. A komendę AUTO w 99% pozostawmy na drogi wielowyciągowe.

Aczkolwiek nie zawsze można przewiązać się i zjechać w dół. Czasem musimy przewiązać się i zjechać na przyrządzie w dół (np. na stanowisku jest tylko spit lub taśma, etyka rejonu tego wymaga (piachy), podczas zjazdu lina będzie tarła o ostre krawędzie skały). Wtedy możemy zastosować tą komendę.

Drogi wielowyciągowe

MOGĘ IŚĆ? - P pyta się asekurującego, czy jest gotowy do asekuracji. Poza tym sprawdza poprawność asekuracji (węzeł, kubek, uprząż, itp.) siebie i A.

MOŻESZ IŚĆ – A, sprawdza poprawność asekuracji swojej i partnera. I jeśli wszystko jest w porządku to odpowiada TAK

IDĘ – P odpowiada IDĘ i zaczyna wspinaczkę

IDŹ – A dorzuca jeszcze IDŹ, tak aby upewnić P, że asekuruje

AUTO – P doszedł do stanowiska i ma autoasekurację. A może przestać w tym momencie asekurować

NIE ASEKURUJE – A krzyczy NIE ASEKURUJĘ! Gdy nie widzimy że partner się przyautował, to możemy odczekać sekundę zanim się wypniemy (a nuż partner stwierdzi, że jedna nie ma AUTA ;). Jeśli wszystko w porządku to A, wypina się z przyrządu.

WYBIERZ, lub LINA WOLNA – A po wypięciu może krzyknąć WYBIERZ, lub LINA WOLNA. Dzięki temu P wie, że może zacząć wybierać linę.

KONIEC – A informuje P, że wybrał już całą linę i może zacząć asekurować.

MOŻESZ IŚĆ – P informuje, że A może iść. Jednocześnie wybiera zbędny luz na linie.

IDĘ – Wspinający się na drugiego, odpowiada IDĘ i d o p i e r o wtedy wypina się (lub likwiduje) ze stanowiska

PRZELOT – Wspinacz może poinformować tą komendą, asekurującego, że jest przy przelocie i będzie wypinał ekspres (lub wyjmował kostkę). W tym momencie asekurujący nie wybiera liny.
Jeśli będą problemy z wyjęciem przelotu, to partner może poprosić o BLOK. Po wyjęciu przelotu, wspinający informuje, że już się wspina, a A może wybierać linę.

AUTO – Wspinacz dochodzi do stanowiska, zakłada auto, po czym mówi AUTO. Asekurujący w tym momencie może przestać asekurować.

Powyższy schemat się powtarza aż do ukończenia drogi. Jeśli zejście odbywa się zjazdami to dodatkowo będziemy mieli do czynienia z komendami:

LINA! – Okrzyk mający na celu ostrzeżenie osoby znajdujące się poniżej, że będziemy zrzucać linę. Krzyczy najpierw LINA!, odczekujemy chwilę i zrzucamy ją

LINA WOLNA – Komenda wydawana po zjeździe, oznaczająca że wspinacz zjechał, oraz wypiął się z liny i drugi może zjeżdżać

UWAGI

• Jedno słowo – W komendach używamy tylko jednego słowa klucza, powinny być one jak najprostsze. Często w warunkach słabej słyszalności osoba usłyszy tylko ostatnie słowo (ewentualnie końcówkę).
• Poprzedzanie komendy imieniem partnera – Komendę możemy poprzedzić imieniem partnera, dzięki czemu będzie wiedział, że jest ona do niego skierowana. Stosujcie ten patent w zatłoczonych skałkach
• BLOK nad przelotem – Jeśli prowadzący krzyczy BLOK!, a jest powyżej przelotu. To linę wybieramy z rozmysłem. Tak aby nie miał zbędnego luzu, ale też nie ściągamy go (czasem można usłyszeć: BLOK!... albo i nie...)
• Krótkofalówki, szarpnięcia liny- W górach, gdzie możemy mieć trudności z usłyszeniem partnera można spróbować innych patentów (należy je wcześniej omówić z partnerem):
• a) krótkofalówki – rozwiązanie bardzo dobre, ponieważ możemy szybko, cicho się porozumieć bez ryzyka niedosłyszenia jakiejś komendy
• b) Szarpnięcia liną – np. szarpnięcie 3 razy liną oznacza MAM AUTO. Kwestia do uzgodnienia ile szarpnięć co oznacza. Można takie szarpnięcia zdublować, żeby nie było wątpliwości
• Indywidualny system komend – Możemy z partnerem opracować własny system komend, dzięki czemu wśród kilku (kilkunastu) zespołów w ścianie, nasze komendy nie będą się mylić z innymi
• LUZU! i krok do przodu – Jeśli partner prosi o luz na linie, bo robi np. trudną wpinkę, to warto zrobić 1 krok do przodu, dając jednocześnie luz na linie. Dzięki czemu wpinka będzie łatwiejsza, bo oszczędzone zostanie wspinaczowi siłowanie się z asekurantem.
• WYBIERZ LUZ! - Idiotyczna komenda,czasem spotykana. Krzycząc „wybierz luz”, asekurant dostaje 2 informacje: Wybrać linę, oraz dać luz na linie. Nierzadko usłyszy tylko ostatni człon komendy, czyli LUZ (sic!), dzięki czemu nasz ewentualny lot będzie bardziej spektakularny ;)
• AUTO – Nie ma potrzeby używania komendy AUTO na drogach jednowyciągowych (wręcz jest to niebezpieczne). Na stanowisku przewiązujemy się (wystarczy komenda LUZ, aby partner wybrał nam odpowiednią ilość liny), krzyczymy BLOK i zjeżdżamy. Poniżej powody, dlaczego nie używać komendy AUTO:
• Krzycząc AUTO ryzykujemy że nasz asekurujący może przestać nas asekurować (de facto ta komenda właśnie to oznacza). Jeśli coś wtedy spieprzymy przy stanowisku i odpadniemy z niego (np. wypniemy się z ekspresa), to przyglebujemy. W przypadku gdy A cały czas asekuruje to polecimy tylko parę metrów w dół.
• Zdecydowanie lepiej, abyśmy byli cały czas asekurowani. A komendę AUTO w 99% pozostawmy na drogi wielowyciągowe.
• Aczkolwiek nie zawsze można przewiązać się i zjechać w dół. Czasem musimy przewiązać się i zjechać na przyrządzie w dół (np. na stanowisku jest tylko spit lub taśma, etyka rejonu tego wymaga (piachy), podczas zjazdu lina będzie tarła o ostre krawędzie skały). Wtedy możemy zastosować tą komendę.
• UWAGA KAMIEŃ! - Jeśli strącimy jakiś kamień, to krzyczmy tylko KAMIEŃ!!!, dzięki czemu osoby na dole będą miały więcej czasu na reakcję. Słowo „uwaga” nic nie wnosi, baa bywa niebezpieczne, bo zazwyczaj wtedy osoby spojrzą do góry z zaciekawieniem, zamiast kryć się ;). Komendy KAMIEŃ używamy również gdy spadnie nam cokolwiek ciężkiego (np. ekspres)
• DOBRZE STOISZ? -Jeśli słyszymy coś takiego, to lepiej nie odpadajmy i pomyślmy nad zmianą partnera wspinaczkowego ;)
• Podziękowanie partnerowi – Na koniec warto podziękować partnerowi za asekurację. Chyba że mieliśmy nieprzyjemne spotkanie z Matką Ziemią z jego winy... Wtedy szukamy czegoś ostrego ;)

Poniżej zamieszczam już akcję dla zaawansowanych wspinaczy, czyli wspinanie się bez komend wspinaczkowych ;)

Autor: Damian Granowski

Wszelkie sugestie i uwagi do artykułu mile widziane ;)