Odeszli na niebieską grań

Ponieważ zbliża się koniec roku....czas refleksi, wspomnień i analiz tego co było, co jest i co by dobrze było aby sie zmieniło. Dlatego proponujemy artykuł o ludziach związanych z górami, Tatrami i ratownictwem TOPR. Ludzie Ci jeszcze jakiś czas temu byli wsród nas. Teraz pozostało już po nich tylko wspomnienie...Jeszcze niedawno byli wśród nas, cieszyli się górami i ich przyrodą. Pamiętamy o nich i dziś przywołujemy wspomnienia o tym, czego dokonali w życiu i górach. W tych krótkich życiorysach chcemy przypomnieć ich sylwetki.

{jcomments on}

Nagłe odejście Andrzeja z naszego grona była szokiem w środowisku górskim. Zawsze zdecydowany, twardy i wydawałoby się mocny psychicznie, dla wielu młodszych, „Baron” był górskim guru. Taternik, ratownik tatrzański, przewodnik wysokogórski, dziennikarz, publicysta, a także dusza towarzystwa, znany nie tylko wśród starszego pokolenia, ale także wśród taternickiej młodzieży, z którą z łatwością potrafił nawiązywać kontakt.

Wspinał się aktywnie prawie od pół wieku – początkowo w Tatrach, a potem w Alpach, gdzie był współautorem pierwszych polskich przejść dróg: Cassina na Piz Badile, Diemberga na Piz Roseg i Filara Gervasutiego na Mont Blanc du Tacul. W następnych latach wyjeżdżał także w Kaukaz, Pamir i Himalaje, ale preferował góry niższe typu alpejskiego, a przede wszystkim Tatry, gdzie miał swoje ulubione, rzadziej odwiedzane rejony wspinaczkowe. Najczęściej bywał w Morskim Oku, gdzie pełnił również dyżury ratownicze. Do historii przeszły sylwestry, na których przyznawane były Morskooczne Jaja po przewodnictwem Andrzeja – „Kanclerza Kapituły”. Jeszcze w ostatnich latach przechodził nowe drogi w Tatrach lub ich warianty, w tym także w czasie tatrzańskiej zimy.

Ratownikiem tatrzańskim był od 40 lat. Jako jeden z najaktywniejszych, wiele dni spędził na dyżurach, uczestnicząc w kilkudziesięciu wyprawach ratunkowych. Udzielał się także w pracach organizacyjnych, m.in. przy reaktywacji TOPR. Był wielokrotnie wybierany na przewodniczącego walnych zebrań i zjazdów w Klubie Wysokogórskim, TOPR i Polskim Stowarzyszeniu Przewodników Wysokogórskich. Certyfikat przewodnika międzynarodowego UIAGM uzyskał w 2001 roku, co dało mu ogromną satysfakcję i umożliwiło legalną pracę przewodnicką w krajach alpejskich. W swoim bogatym życiorysie dużo czasu poświęcał również dziennikarstwu. Dużo publikował w czasopismach górskich, wydał też kilka przewodników wspinaczkowych. „Będzie nam brakowało Barona, jego tubalnego głosu, jego nadzwyczajnej energii i ofiarności” – pisze w Taterniku Janusz Kurczab, partner wspinaczkowy Andrzeja w latach 60.

Można śmiało stwierdzić – to jedna z legend powojennego taternictwa, biochemik i fizjolog roślin, autor licznych prac naukowych, alpinista i polarnik. O taternictwie sprzed pół wieku pisał w swoim autobiograficznym „Życiorysie tatrzańskim”. Wtedy Tatry były dla niego jedynymi wysokimi górami na świecie. Na ponad dwustu stronach można wczuć się w klimat sprzed lat, klimat taternictwa zupełnie odmiennego od dzisiejszego. Pierwszych wspinaczek w Tatrach dokonał latem 1939 roku, ale największe osiągnięcia, łącznie z pierwszym przejściem Głównej Grani Tatr, przypadają na lata powojenne. W góry wyższe, poza Tatry, pierwszy raz wyjechał, mając 37 lat. Były to wyprawy w Alpy i Kaukaz, a potem także w Hindukusz, Wysoki Atlas, Darwaz Afgański, Ruwenzori, które w większości sam organizował i nimi kierował. Podobnie było z sześcioma wyprawami polarnymi na Spitzbergen. W czasie tych wszystkich wypraw dokonał ponad 30 pierwszych wejść na szczyty dziewicze. Jako jeden z pierwszych Polaków został członkiem Eksplorer’s Club. Znana jest taternikom i miłośnikom literatury tatrzańskiej jego działalność pisarska. Był redaktorem czasopisma taternickiego „Oscypek” i wielu artykułów o tematyce tatrzańskiej i wyprawowej, publikowanych w Taterniku, Wierchach i innych czasopismach. Był pierwszym przewodniczącym Koła Poznańskiego Klubu Wysokogórskiego, członkiem wielu zarządów klubów i stowarzyszeń, pracował społecznie w  PTT i PTTK. Aż do ostatnich lat swojego długiego życia brał udział w zjazdach i spotkaniach taterników seniorów. Był członkiem honorowym PZA. W posłowie swojego górskiego życiorysu napisał: „Dla mnie, gdy ruszyły wielkie wyprawy, nie stało już w nich miejsca, ale stało jeszcze świata. Bo świat pełen jest wielkich, przedziwnych rzeczy, czekających na tych, którzy są na nie przygotowani.”

Odszedł z naszego grona po długiej chorobie, żołnierz-partyzant, przewodnik i ratownik tatrzański oraz grotołaz, ostatni z członków założycieli Koła Jaskinioznawczego PTTK w Zakopanem. Ostatnie lata swego życia przebywał w Domu Opieki w Huwnikach, z dala od ukochanych Tatr, które były mu tak bliskie przez całe życie.

Urodził się w Poznaniu, ale od najmłodszych lat mieszkał w Zakopanem, gdzie zastała go II wojna światowa. Mimo młodego wieku, włączył się do ruchu oporu jako partyzant AK. W partyzantce przyzwyczaił się do twardego życia, dyscypliny i rygoru, które weszły mu w krew, by w latach późniejszych ujawnić się w pracy szkoleniowej w środowisku zakopiańskich grotołazów, a także w codziennej wieloletniej pracy przewodnickiej. Pasją Władysława były jaskinie tatrzańskie, których tajniki poznawał pod okiem Stefana i Tadeusza Zwolińskich. W 1951 roku był jednym z czternastu założycieli Koła Jaskinioznawczego PTTK w Zakopanem. W następnych latach należał do najaktywniejszych zakopiańskich taterników jaskiniowych. Odkrył i opisał kilka jaskiń, głównie w rejonie Małej Łąki i Czerwonych Wierchów. Był przewodniczącym Sekcji Taternictwa Jaskiniowego w Klubie Wysokogórskim. Szkoląc młodych adeptów w technikach jaskiniowych, potrafił im przekazać swoje doświadczenie górskie, uczulając szczególnie na bezpieczne chodzenie po górach i jaskiniach.

Górską pasję połączył z zawodem. Przez 40 lat był zawodowym przewodnikiem tatrzańskim, poprowadził w Tatry i na Podtatrze w tym okresie około 5000 grup wycieczkowych. W pracę tę wkładał wiele serca, był nie tylko przewodnikiem, ale również wychowawcą prowadzonej w góry młodzieży. Ratownikiem tatrzańskim był od lat, specjalizując się w ratownictwie jaskiniowym, jako jeden z organizatorów Sekcji Ratownictwa Jaskiniowego.

Posiadał odznaczenia wojskowe, a za pracę przewodnicką został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Speleoklub Tatrzański i Koło Przewodników Tatrzańskich PTTK im. Klimka Bachledy nadały mu godność Członka Honorowego.

Wywodził się z jednego z najstarszych rodów góralskich pod Tatrami – Gąsieniców Walczaków. Jego ojciec trudnił się jeszcze gospodarką rolną, ale Tadeusz i rodzeństwo uzyskali wykształcenie i postanowili obrać inną drogę. Postawili na turystykę – przewodnictwo i narciarstwo. Tadeusz był wieloletnim pracownikiem Funduszu Wczasów Pracowniczych w Zakopanem, w DW „Polana”, ale również w kilku innych. Początkowo był kierownikiem wycieczek, a po uzyskaniu uprawnień – przewodnikiem tatrzańskim. Przez kilkadziesiąt lat, aż do emerytury, organizował wczasowiczom wycieczki, kuligi, oprowadzał popularnymi szlakami po Tatrach, Podtatrzu, Pieninach i Zakopanem. W wolnym czasie dorabiał prowadzeniem wycieczek zleconych przez Biuro Obsługi Ruchu Turystycznego PTTK. Przez pewien czas pomagał też w prowadzeniu rodzinnego zakładu fotograficznego. Pracy w FWP i dodatkowym zajęciom poświęcił się całkowicie, by zapewnić byt rodzinie. Swoją uczciwą i sumienną pracą zyskał uznanie zwierzchników, a w środowisku przewodnickim – przyjaźń. Aż do ostatnich miesięcy życia, mimo zaawansowanego wieku, można go było spotkać prowadzącego wycieczkę na górskim szlaku. Choroba przyszła nagle i wyrwała go niespodziewanie z naszego grona.

Zasłużony przewodnik tatrzański, prelegent, sumienny księgowy, działacz turystyczny PTTK i społecznik wielu organizacji. Mimo podeszłego wieku, pracował, dopóki mu zdrowie pozwalało, aż do ostatnich lat. Swoją niezwykłą pracowitością mógł imponować. Był dokładny w pracy i konsekwentny.

Urodził się w Krakowie, ale życie swoje związał z Zakopanem. Z wykształcenia był ekonomistą, więc początkowo zatrudnił się w księgowości, w zarządzie Zakopiańskiego Oddziału PTTK. Kiedy w latach 50. uzyskał uprawnienia przewodnika tatrzańskiego i podhalańskiego, od razu włączył się do pracy we władzach Koła Przewodników Tatrzańskich. Kilku kadencji był członkiem zarządu, pełniąc funkcję skarbnika lub sekretarza, a potem również przewodniczącego komisji rewizyjnej. Z jego inicjatywy przed pół wiekiem powstała koleżeńska kasa zapomogowo-pożyczkowa, wspomagająca przewodników, gdyż na sercu leżały mu sprawy socjalno-bytowe tego środowiska. Był świetnym przewodnikiem o dużej wiedzy i znakomitym prelegentem. Często po całodziennej wycieczce, zamiast odpocząć, miał spotkania w domach i ośrodkach wczasowych, gdzie opowiadał o Tatrach i regionie, ilustrując prelekcje pięknymi przeźroczami.

Wiele lat organizował pielgrzymki przewodników z Zakopanego do Częstochowy i współorganizował spotkania opłatkowe na plebanii w Gliczarowie Górnym. Należał do wielu stowarzyszeń i związków. W podeszłym wieku, po wycofaniu się z pracy przewodnickiej, podjął się prowadzenia hurtowni wydawnictw górskich. W ostatnich latach poruszał się z coraz większym trudem. Odszedł z naszego grona jeden z najstarszych przewodników tatrzańskich, który swoją postawą życiową zasłużył na nasz szacunek i pamięć.

Nagła śmierć zabrała Andrzeja jeszcze w pełni sił życiowych. Tydzień wcześniej, w czasie uroczystej gali przewodnickiej odebrał odznaczenie „Zasłużony Działacz Turystyki”. Pracował społecznie w PTTK, z którą to organizacja był związany od samego początku działalności górskiej. W ostatnich latach pracował również w zarządzie Koła Przewodników Tatrzańskich PTTK im. Klimka Bachledy, w którym pełnił funkcję wiceprezesa.

Urodził się w Skawinie, ale góry pasjonowały go od dziecka. Poznał stopniowo całe Beskidy, potem Tatry i inne grupy górskie, zdobywając uprawnienia przodownika Górskiej Odznaki Turystycznej. Przed ćwierć wiekiem zatrudnił się w Zakopanem, w Akademickim Centrum Rehabilitacji, jako instruktor turystyki i już wtedy prowadził prawie codziennie studentów w Tatry. Brakowało mu jednak formalnych uprawnień przewodnickich, więc zapisał się na kurs i 20 lat temu został przewodnikiem tatrzańskim. Zawód ten stanowił podstawowe źródło utrzymania jego i jego rodziny. W pracy przewodnickiej nie oszczędzał się, a uczestnicząc w obozach szkoleniowych, podnosił swoje kwalifikacje. Szczególnie upodobał sobie Słowacki Raj, który przeszedł wzdłuż i wszerz, a potem co roku atrakcyjnymi roklinami prowadził tam wycieczki młodzieży szkolnej. Ulubionym celem wycieczek w Tatry były Sarnia Skała i Gęsia Szyja, a szczególne miejsce w sercu Andrzeja zajmowała Rusinowa Polana. Był człowiekiem towarzyskim, uczynnym, chętnie pomagał innym. Żył intensywnie i nie spostrzegł dość wcześnie, że coś w jego zdrowiu zaczęło szwankować. Postanowił zwolnić tempa, ale nie zdążył.

Z wykształcenia był etnografem, a z zamiłowania speleologiem, podróżnikiem, taternikiem oraz cenionym reportażystą, jednym z najbardziej znanych i zasłużonych propagatorów polskiej speleologii.

Urodził się w Podgórzu koło Torunia. W czasie okupacji był żołnierzem AK, ppor. Pogotowia Akcji Specjalnej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Uczestniczył w brawurowej akcji na areszt UB w Tomaszowie Mazowieckim w maju 1945 roku. Został aresztowany przez reżim komunistyczny i skazany na karę śmierci, złagodzoną w wyniku amnestii do kary więzienia. Początkowo studiował radiotechnikę a potem etnografię. Jako specjalista w tej dziedzinie odbywał podróże badawcze w różne rejony świata. Był jednym z najaktywniejszych członków Klubu Grotołazów w Krakowie, pierwszej organizacji zrzeszającej taterników jaskiniowych w Polsce. Należał też do pionierów nurkowania w jaskiniach tatrzańskich. Za największy swój sukces jaskiniowy uważał odkrycie jaskini Cueva del Amistad na Kubie, a także z Ryszardem Gradzińskim odkrycie Cueva Funtes. W połowie lat 60. zorganizował zakrojoną na dużą skalę wyprawę naukowo-badawczą do Szczeliny Chochołowskiej w Tatrach. W czasie dwutygodniowego pobytu pod ziemią dokonano wtedy nowych odkryć i przeprowadzono ciekawe badania, w tym również medyczne. Z wypraw jaskiniowych zamieszczał reportaże w różnych czasopismach. Przez wiele lat był członkiem komitetu redakcyjnego miesięcznika „Poznaj Świat”, a w 1990 roku został jego redaktorem naczelnym. Napisał kilkanaście książek, w tym „Operacja kret”, wysoko ocenioną przez krytykę.

W latach przemian w naszym kraju był działaczem opozycji, szczególnie w okresie stanu wojennego. W 1989 roku założył własne wydawnictwo „Burchard Edition”, które specjalizowało się w wydawaniu serii przewodników po Kresach Wschodnich, a także książek z najnowszej historii Polski. Był członkiem Związku Literatów Polskich. Oprócz odznaczeń państwowych miał także kilka odznaczeń wojennych. Zmarł w kwietniu w Warszawie po długiej i ciężkiej chorobie. Pochowany został na Starych Powązkach.

Góry były w życiu Emanuela najważniejsze. – Poza górami, reszta świata interesuje mnie w znacznie mniejszym stopniu – mawiał. W swojej edukacji górskiej osiągnął wysoki stopień – został instruktorem taternictwa, przewodnikiem tatrzańskim I klasy i instruktorem przewodnictwa, szefem szkolenia w Stowarzyszeniu Europejskich Przewodników Górskich „Lider”, a także członkiem zarządu tego stowarzyszenia.

Urodził się w Łodzi, a góry poznawał stopniowo, na wycieczkach szkolnych. W latach 60. zaczął się wspinać w skałkach i Tatrach, a jego macierzystym klubem był łódzki Klub Wysokogórski. Swoją wiedzę górską i umiejętności wspinaczkowe zaczął przekazywać, szkoląc adeptów taternictwa jako pomocnik instruktora, a potem jako instruktor na kursach. W latach 80. zamieszkał pod Tatrami. Latem szkolił jako instruktor w Centralnym Ośrodku Szkolenia PZA na Hali Gąsienicowej, a zimą rzeźbił w drewnie, współpracując z Pracownią Konserwacji Zabytków w Łodzi, dla której wykonywał rekonstrukcje rzeźb. Kiedy przed kilkunastu laty uzyskał uprawnienia przewodnika tatrzańskiego, wtedy przewodnictwo stało się główną jego profesją i źródłem utrzymania. Podwyższał swoje kwalifikacje przewodnickie, uczestnicząc w obozach szkoleniowych, na których pełnił nieraz obowiązki instruktora przewodnictwa. W szkoleniu przewodników i egzaminowaniu kandydatów na przewodników współpracował kilka lat z zarządem Koła Przewodników Tatrzańskich PTTK, a także  w zakresie opracowywania programów szkoleń.

Wiele wspinał się w Tatrach, ale nie na drogach ekstremalnych. Niektóre z dróg szkoleniowych przebył z kursantami kilkadziesiąt razy. W miarę możliwości czasowych i finansowych wyjeżdżał również w inne góry. Wspinał się w Alpach, przechodził trudne via ferraty w Dolomitach, a kiedy powstało SEPG „Lider”, którego był jednym z członków założycieli, opracował program kursu i prowadził szkolenie dla kandydatów na przewodników górskich UIMLA. Jeszcze rok temu snuł dalsze plany górskie, jednak kilkumiesięczna choroba położyła im kres. Emu kochał góry i pozostał w nich.