W dniach 5-7 lutego w szwajcarskim Salvan/Les Marecottes rozegrano Mistrzostwa Europy w skialpinizmie. Zawodnicy z 21 krajów rywalizowali w dwóch konkurencjach: starcie indywidualnym i sprintach.
Fot. Monika Strojny
Dwa lata temu opublikowałem artykuł o nartach skiturowych, a w kolejnych miesiącach o innych częściach ekwipunku skiturowego (narty, buty, wiązania, foki, kijki i akcesoria). Z racji pierwszego śniegu podsyłam małe uaktualnienie i sugestię, żeby nie odkładać na później zakupów sprzętu skiturowego, bo Wam najlepsze kąski wykupią ;).
Skituring z roku na rok staje się coraz popularniejszy. Wertując strony internetowe zauważyłem, że niewiele jest stron na których w przystępny sposób opisano Nam jak dobrać sprzęt odpowiedni do skiturów. Z racji tego, że w zeszłym roku skompletowałem sobie taki sprzęt, to postanowiłem napisać kilka porad dla początkujących. A być może bardziej doświadczeni też znajdą coś dla siebie ;)
Kilka nart przed schroniskiem w Pięciu Stawach. Fot. Jan Wierzejski
Jeśli jesteś tu pierwszy raz i strona ci się podoba to zajrzyj do artykułu "pierwszy raz na drytooling.com.pl" znajdziesz tam kilka wskazówek, co warto przeczytać na stronie :-). Polecam również zapisać się na newsletter (będziesz dostawał na niego powiadomienia o nowych, wartościowych artykułach. Spamu... nie będzie. Zapraszam też do polubienia profilu FB ;).
Nie samym wspinaniem człowiek żyje i czasem warto zebrać w jednym miejscu skitury marzeń. Moim zamysłem była lista „10 kultowych tras skiturowych w Europie”, jednakże dłuższe poszukiwania sprawiły, że dziesięć takich tras będzie ciężko znaleźć. Postanowiłem tą lukę uzupełnić o piękne rejony na zasadzie: akomodacja w schronisku i jednodniowe pętle na fokach.
Darek Grabowski podczas zjazdu. Fot. dg
Chciałbym tutaj przybliżyć przede wszystkim te miejscówki, nie będę rozpisywał się o trudnościach technicznych, ograniczę się tylko do wymienienia informacji, jakie umiejętności są wymagane. Oczywiście umiejętność jazdy w terenie nieprzygotowanym jest obligatoryjna. Dochodzi zagrożenie lawinowe, z którym trzeba się liczyć nawet na łatwiejszych trasach. Dodatkowo, jeśli teren będzie wysokogórski (tzn. lina, raki i czekany wymagane), to wspomnę o tym.
Niestety góry są dość kapryśne, więc warto mieć plan alternatywny. W tym przypadku najlepszą opcją wydaje się narciarstwo przywyciągowe. Przy każdym rejonie starałem się dodać informację o stokach w pobliżu. Karnety i noclegi można znaleźć np. przy użyciu wyszukiwarki SnowTrex.
Zamierzeniem moim było ustawienie rejonów od najłatwiejszych do potencjalnie najtrudniejszych propozycji. Jest to naprawdę mocno szacunkowe :-).
Początek: Sogn og Fjordane
Najlepszy termin: marzec-kwiecień
Skitury w Norwegii. Fot. arch. Paweł Kaczmarczyk
„Sogn og Fjordane to zjawiskowej urody region położony w zachodniej części Norwegii. Tu gigantyczne fiordy, dramatycznie wrzynające się w głąb lądu, otoczone są dzikimi górami. Przyroda, w dużej mierze nietknięta ręką człowieka, pozwala nacieszyć oko niebywałymi widokami.
W Sogn og Fjordane duża ilość opadów śniegu jest gwarantowana, a jazda w świeżym puchu możliwa całą zimę i wiosnę”.
Całkiem niezła rekomendacja Pawła Kaczmarczyka. Do wyboru mamy mnóstwo ciekawych tras z przewyższeniami np. 1000 metrów i niepowtarzalnym widokiem na morze. Trasy dla początkujących i zaawansowanych.
Aczkolwiek trzeba przyznać, że Norwegia do najtańszych krajów na świecie nie należy, więc jadąc tam szykujcie się na droższe wakacje.
Narciarstwo przywyciągowe w pobliżu:
Około 35 kilomterów tras narciarskich.
Więcej info tutaj.
Noclegi: Neustift, lub schronisko Franz-Senn-Hütte
Najlepszy termin: marzec - kwiecień
Wymagana umiejętność poruszania się w terenie wysokogórskim
Skitury w Alpach Sztubajskich. Fot. cosleyhouston.com
Bardzo znanym i rozległym rejonem na skitury są Alpy Sztubajskie (okolice lodowca Stubai). Okolica usiana jest pięknymi dolinami, w których często są schroniska. Warto wspomnienia jest schronisko Franz-Senn-Hütte, z którego względnie łatwo osiągalne są piękne trzytysięczniki: Schrankogl, Ruderhofspitze, Vordere Wilder Turm i Wildes Hinterberg. Właściwie dla każdego skiturowca znajdzie się coś ciekawego,
Narciarstwo przywyciągowe w pobliżu:
Neustift (43 km tras zjazdowych).
Początek: Dzembroni
Koniec: Pantyr
Czas trwania: 5-6 dni
Najlepszy termin: Marzec-Kwiecień
Wymagana umiejętność poruszania się w terenie wysokogórskim.
Freeride w Czarnohorze. Fot. powder.pl
Karpaty wschodnie były popularnym miejscem odwiedzi polskich turystów w dwudziestoleciu międzywojennym. Czarnohora przypomina nieco nasze Tatry Zachodnie, a Świdowiec Bieszczady. Jest to propozycja dla ludzi, którzy chcą wędrować po dzikich ostępach i urozmaicać sobie wędrówkę zjazdami. Można ewentualnie założyć bazę gdzieś w Czarnohorze i eksplorować co trudniejsze zbocza. Schronisk tam nie uświadczymy, więc trzeba będzie nocować w namiocie.
Podsumowując prawdziwa przygoda!
Więcej info w tym artykule. Oraz na stronie schroniska "Chatka u Kuby"
Początek: Canazei
Koniec: Canazei
Czas trwania: 3 dni
Najlepszy termin: styczeń- najlepiej luty
Wymagana umiejętność poruszania się w terenie wysokogórskim
lub masyw Selli.
Zjazd w Dolomitach. Fot. dolomitesport.com
Skalne bastiony Dolomitów to przepiękna sceneria dla uprawiania narciarstwa pozaprasowego. Popularne są wycieczki wokół Marmolady, masywu Sella i Sassolungo. W razie niepogody można wybrać jedne z najlepszych stoków narciarskich na świecie.
Narciarstwo przywyciągowe w pobliżu:
Rejon Selli (około 200 km tras narciarskich)
Początek: Ischgl
Koniec: Galtür
Czas trwania: 4-6 dni
Najlepszy termin: Marzec-Kwiecień
Wymagana umiejętność poruszania się w terenie wysokogórskim
Silveretta. Fot. alps-adventures.com
Silveretta to malowniczy górski masyw na pograniczu Szwajcarii i Austrii. Znajdziemy tam sporo łatwych do zdobycia szczytów (względnie niskich, ok. 3200 – 3300 m. n.p.m) i łagodnie opadających lodowców. W ciągu dnia pokonujemy przewyższenia rzędu 800-900 metrów, a zjazdy są do 40 stopni. Istnieje mnóstwo różnych wariantów trasy, z których każdy będzie mógł wybrać coś dla siebie. Jest to więc, również dobra propozycja na pierwszą alpejską skiturę. Nocujemy w schroniskach (możliwość łatwego zjazdu do doliny).
Narciarstwo przywyciągowe w pobliżu:
wyciągi w Ischgl (238 km tras narciarskich) i St. Anton (341 tras narciarskich).
Początek: Kieżmarskie Żłoby
Koniec: Chochołowska Dolina
Czas trwania: 4-7 dni
Najlepszy termin: Marzec-Kwiecień
Wymagana umiejętność poruszania się w terenie wysokogórskim.
Dolina Pięciu Stawów Spiskich. Fot. dg
Wspaniałe tury to nie tylko kraje alpejskie. Nasze rodzime Tatry oferują możliwość kilkudniowej wyrypy w alpejskiej scenerii. Pokonanie Tatr wzdłuż to będzie na pewno niezapomniana przygoda. Podążanie wzdłuż Głównej Grani Tatr, zjazdy z malowniczych przełęczy. Możemy wybrać najprzeróżniejsze warianty, czy to po polskiej, czy słowackiej stronie. Należy liczyć się z dziennymi podejściami co najmniej 1000 metrów, stromymi zjazdami. W związku z tym należy przygotować się na sporo chodzenia, przepinek i zjazdów. Dobra baza schroniskowa, lecz zazwyczaj są one zatłoczone.
Można trasę zakończyć/zacząć w Dolinie Chochołowskiej, bo przejście przez słowackie Tatry Zachodnie to raczej więcej chodzenia, niż zjazdów.
Narciarstwo przywyciągowe w pobliżu:
Tatrzańska Łomnica (12 km przygotowanych tras narciarskich), Podhale (kilkanaście kilometrów tras zjazdowych).
Początek: Grindelwald
Koniec: Lötschental
Czas trwania: 5 dni
Najlepszy termin: marzec-maj
Wymagana umiejętność poruszania się w terenie wysokogórskim
Fot. Wolfgang Lauschensky
Wspaniała tura narciarska - z północy na południe - z widokiem na jedne z najsłynniejszych szczytów alpejskich (m. in. Jungfrau, Mönch i Eiger). Przekraczamy największy alpejski lodowiec (Aletschgletscher). Noclegi w schroniskach, wiele możliwych wariantów trasy. Całość trasy pokonujemy bez schodzenia do cywilizacji. Dodatkowo można zdobyć kilka czterotysięczników i z niektórych z nich zjechać na nartach.
Wymagana dobra kondycja, zjazdy do 30 stopni.
Narciarstwo przywyciągowe w pobliżu:
Grindelwald (165 km tras narciarskich), Lötschental (100 km tras narciarskich)
Początek: Zermatt
Koniec: Zermatt
Czas trwania: 5-6 dni
Najlepszy termin: marzec-maj
Wymagana umiejętność poruszania się w terenie wysokogórskim
Kapitalna tura w masywie Monte Rosa, podczas której będziecie mieli okazję pokonać imponujące lodowce oraz zdobyć kilka czterotysięczników. Dobra kondycja i aklimatyzacja wymagane. Technicznie należy ona do bardziej wymagających tras z tej listy, dlatego polecana jest tylko zaawansowanym narciarzom (którzy muszą być również alpinistami). Noclegi w schroniskach na trasie.
Narciarstwo przywyciągowe w pobliżu:
Zermatt (200 km przygotowanych tras narciarskich)
Początek: Sulden
Koniec: Trafoi
Czas trwania: 5-6 dni
Najlepszy termin: Marzec-Kwiecień
Wymagana umiejętność poruszania się w terenie wysokogórskim.
Fot. alpenglowsports.com
Zasłużoną renomą wśród narciarzy pozatrasowych cieszy się masyw Ortlera w południowym Tyrolu. Zwłaszcza trasa wokół Ortlera (wariant Sulden - Cassati – V. Alpini – Trafoi) jest godna polecenia. Możemy też zapuszczać się na pobliskie szczyty z innych schronisk. Godne polecenia (Koenigspitze, Monte Vioz, Palon de la Mare, , Pizzo Tresero).
Początek: Chamonix
Koniec: Zermatt
Czas trwania: 5-6 dni
Najlepszy termin: Marzec-Kwiecień
Wymagana umiejętność poruszania się w terenie wysokogórskim.
Fot. cycleventoux.com
Słynna „Wysoka Droga” to absolutny klasyk alpejskiego narciarstwa wysokogórskiego. Ma długość około 120 km, a przewyższenia to koło 10 tys. metrów. Dla każdego miłośnika skiturów będzie tym, czym dla Muzułmanina Mekka. Co najmniej raz w życiu trzeba być. Cała trasa pomiędzy Chamonix i Zermatt zajmuje około 5-6 dni i mniej więcej połowa to zjazdy, połowa to podchodzenie. W ciągu dnia podchodzi się około 1000-1200 metrów w pionie, zjazdy do 35 stopni. Noclegi wypadają w schroniskach (nawet na 3000 metrów). Trasę tak poprowadzono, że trzeba pokonać lodowcami i przełęczami masyw Mont Blanc i Valais. Przy dobrych widokach będą zapewnione niepowtarzalne widoki na Mont Blanc i Matterhorn.
Środkową część można pokonać dwoma wariantami (Verbier i Valsoray). Wariant Vebiera jest łatwiejszy i co za tym idzie bardziej popularny. Wariant Valsoray'a zawiera w sobie wspinanie i problematyczny trawers Plateau du Couloir (potrzebne dobre warunki).
Narciarstwo przywyciągowe w pobliżu:
Rejon Chamonix (115 km przygotowanych tras narciarskich), Zermatt (200 km przygotowanych tras narciarskich)
Podsumowując: Powyższa lista dziesięciu rejonów to propozycje zarówno dla początkujących, jak i dla zaawansowanych. Na początek warto wybierać jednodniowe pętle wokół schronisk, a z czasem i w miarę nabieranego doświadczenia wybierać coraz bardziej ambitniejsze trasy.
Swoją drogą, aktualnie jest dobry czas na zakup sprzętu skiturowego. Teraz sklepy/dystrybutorzy uzupełniają sprzęt, a jeszcze ludzie nie wyruszyli masowo na zakupy (jak spadnie pierwszy śnieg, to się zacznie). Mały poradnik o zakupach sprzętu znajdziecie pod tymi linkami: narty, buty, wiązania skiturowe, foki, kijki.
Inne ciekawe trasy narciarskie w Polsce i innych rejonach znajdziecie w naszym „zaczątku” przewodnika skiturowego.
Damian Granowski
W poprzednich częściach opisałem buty, narty, wiązania i foki. Nie mniej ważnym tematem są kijnki. Postaram się uświadomić, że kijek, kijkowi nie równy ;). Wszystko głównie z myślą o początkujących, lecz myślę, że sporo bardziej doświadczonych osób może znaleźć coś ciekawego dla siebie. Gdzie kupować sprzęt wyjaśniłem w poprzednich częściach, dlatego tutaj ograniczę się do podania linka.
Zjazd z Grossvenedigera. Fot. dg
Mówi się, że dobry narciarz zjedzie stokiem, nawet bez kijków. Coś w tym jest, lecz w skituringu kijki nie służą tylko do zjazdu, lecz – głównie – do podchodzenia.
Dawniej używanego pojedynczego kija (z bambusa), który pochodził od Alpenstocka. Z czasem zaczęto używać dwóch kijków. Kolejną rewolucją stały się teleskopowe (2-3 częściowe) kije narciarskie i trekkingowe. Ogólnie temat kijków jest dość, krótki, lecz zawsze można zrobić z tego dwugodzinny wykład.
Na dobrą sprawę do skituringu możemy wykorzystać kijki zjazdowe, biegowe, lub teleskopowe. Warto, aby miały gumową piankę poniżej rękojeści. Podczas podejścia na stromym stoku możemy złapać je niżej.
Kijki zjazdowe wydają się dobrym rozwiązaniem wszędzie tam, gdzie będziemy cały czas poruszali się na nartach. Są proste, pancerne i tanie :-).
Swego czasu przeczytałem w książce 100 Porad Gór, o możliwości wykorzystania kijków biegowych. Niestety podczas pierwszej wycieczki, talerzyki w kijkach... połamały się na kamieniach (Nie były z elastycznego plastiku). Dlatego proponuję ostrożnie podejść do tego tematu ;).
Wreszcie, obecnie dominujące na rynku kije teleskopowe. Możemy regulować ich długość, oraz złożyć i przypiąć np. do plecaka. Co ma duże znaczenie w terenie wysokogórskim, gdy niejednokrotnie narty będziemy transportować na plecach, a poruszać się będziemy z rakami i czekanem.
Ich wadą jest na pewno mniejsza wytrzymałość niż kijów jednoczęściowych. Większa ilość elementów to potencjalnie więcej usterek. Zwłaszcza jeśli kije posiadają dodatkowo amortyzacje.
Fot. Bartek Szeliga
Najpopularniejszymi systemami blokady elementów w kijkach są systemy działające na zasadzie kijka rozporowego i Blokady zewnętrznej (np. FlickLock® w kijach firmy Black Diamond).
Blokada zewnętrzna jest lepsza pod tym względem, że nie ma raczej problemu z różnicami temperatur.
Ostatnio robi furorę system składanego kijka, niczym sonda lawinowa.
Do wyboru mamy piankowe, gumowe, gumowo-korkowe, lub z innego tworzywa. Tutaj nie pomogę za bardzo. W swoich kijkach mam gumową rączkę (mieszanka dość sztywna), podobno piankowe (np. firm BD, Fjord Nansen, Leki) są dobre. delikatne nadgarstki, może być to dobry wybór.
Warto mieć dwa zestawy. Jedne o małej średnicy, które możemy wykorzystywać latem oraz o dużej średnicy, które będą najlepsze na zimę.
O kije również należy dbać. Idealnie jest po każdym użyciu, rozłożyć je w domu i przeczyścić z kurzu, błota i pyłu (latem), a zimą często kije mogą być mokre, więc fajnie jakby wyschły.
Zdarzało mi się parę razy, że kijek następnego dnia był zamarznięty i nie dawał się rozłożyć. Siła nie pomogła, więc trzeba było użyć mózgu. Kijek włożony za pazuchę na 5 minut odmarzł i bez problemu odkręcił się :-)
Niestety nie jest to pancerny element ekwipunku. Kije czasem się wyginają gdy np. spadniemy na niego, wpadnie nam między kamienie, itp.. Małe wygięcia możemy na miejscu wyprostować „na kolanie”. Przy dużych być może będzie potrzebna wymiana elementu (warto sprawdzić, czy producent oferuje taką możliwość).
Z tym, że jak jesteśmy w terenie, to raczej średnio. Jesteśmy zdani na siebie. Ostatnio pod Glockiem pękł mi element w kijku (kołek rozporowy). Nieoceniony stał się Power Tape :-).
Inne części cyklu
W poprzednich częściach opisałem , buty, narty i wiązania. Czas na Foki. Postaram się skupić na pokazaniu czym są foki, oraz jakie wybrać. Wszystko głównie z myślą o początkujących, lecz myślę, że sporo bardziej doświadczonych osób może znaleźć coś ciekawego dla siebie. Gdzie kupować sprzęt wyjaśniłem w poprzednich częściach, dlatego tutaj ograniczę się do podania linka.
UWAGA - jeśli nie czytałeś poprzednich artykułów, to polecam zacząć od butów, nart, później wiązań i wrócić do tego artykułu. Jeśli temat skituringu jest ci tylko znany pobieżnie, to polecam przeczytać art. Krzyśka Sadleja "Skituring - krótkie podsumowanie". Od paru lat jest również opcja "turowania" dla snowboardzistów. O Splitboardzie z kolei może opowiedzieć Łukasz Siekierka.
Foki (ang. skins) to pasy wykonane z tworzywa sztucznego, które przyklejamy do spodu nart. Z jednej strony pokryte klejem (dającym możliwość wielokrotnego przyklejania do spodów nart), z drugiej włosem umożliwiającym podchodzenie. W przeszłości wykonywano je z futra fok, które mocowano paskami do nart. Gdy narta się cofała, to włos stawał na sztorc, co hamowało narciarza.
Oryginalne foki z... skóry foki. Fot. wikipedia.org
W dzisiejszych czasach do wyboru mamy foki z włosa moherowego, lub nylonowego. Pierwsze zapewniają lepszy poślizg (i są droże), lecz są mniej trwałe od nylonowych (tańsze). Na rynku znajdziecie również miksy (np. 30% moheru i 70% nylonu). Zaopatrzone są w zaczepy do dziobów i tyłów nart.
Aktualnie można przebierać również wśród designu :-). Na zdjęciu fotki Alpinist firmy G3
Taka foka musi być odpowiednio dopasowana do kształtu naszej narty. Tzn. po przyklejeniu idealnie jest jeśli cały ślizg pokryty jest foką, z dystansem ok. 2-3 milimetrów do krawędzi. Dzięki temu podczas podchodzenia – zwłaszcza na stromych trawersach – zawsze jakiś fragment foki będzie pracował, a dodatkowo będziemy mieli odsłonięte krawędzie. Chociaż na dobrą sprawę, może foka być przycięta od krawędzi na mniej niż kilka mm, bądź nawet centymetrów, a i tak będzie spełniać swoją rolę.
Po lekturze powyższych akapitów, od razu widać, że najpierw musimy kupić narty, a następnie dopasować do nich foki. Tutaj jest kilka opcji:
- Kupujesz w sklepie foki na metry + zaczepy do nart. Następnie fokę przycinasz tapeciakiem odpowiednio do narty (możesz to wykonać sam, albo fachowcy zrobią ci to specjalnym nożem w serwisie skiturowym). Zwróć uwagę, że różni producenci mają różne patenty. Dlatego zaczepy muszą być odpowiednie do danego modelu narty.
- Lub kupujesz używane foki, które będą pasowały do twojej narty. Ewentualnie lekko je przytniesz. Ja zrobiłem tak już dwa razy i nie jest to wcale trudne. Wystarczy np. na Allegro znaleźć oferty używanych fok. Przy nich podane są wartości takie jak długość, oraz taliowanie narty do której była używana. Np. 106-78-98. Jeśli nasza narta ma mniejsze wymiary w talii, to spokojnie można przyciąć fokę. Oczywiście można to zlecić w serwisie narciarskim
Klej na fokach z czasem się zużywa. Powoduje to, że foka podczas podchodzenia odkleja się, śnieg dostaje się między fokę i nartę, co skutkuje tym, że często taka foka spada z narty, lub wręcz nie można jej używać. Na szczęście pokrycie klejem, nie jest jednorazowe. Można oddać takie foki do serwisu, gdzie wymienią klej na nowy.
Nie tylko narciarze mogą korzystać z przyjemności podchodzenia do góry. Od paru lat w sprzedaży dosŧępny jest Splitboard dla snowboardzistów. Na powyższym zdjęciu zdejmowanie fok z splitboardu. Fot. arch. Łukasz Siekierka
Kilka lat temu pojawiły się na rynku innowacyjne foki firmy Gecko. Które „przylepiają” się do narty na zasadzie adhezji.
Adhezja (łac. adhaesio – przyleganie) – łączenie się ze sobą powierzchniowych warstw ciał fizycznych lub faz (stałych lub ciekłych). Adhezja wynika z oddziaływań międzycząsteczkowych stykających się substancji. Granicznym przypadkiem odróżniającym adhezję od reakcji chemicznej jest powstanie w łączonej warstwie nietrwałych wiązań chemicznych. [źródło: wikipedia]
Więcej niż 1000 słów powie poniższy obraz:
Osobiście myślałem nad ich kupnem, lecz akurat trafiła się okazja na zwykłe foki Coll-Tex. Jako, że sam nie testowałem, to nie będę się mądrzył. Przytoczę tylko opinię o których czytałem, bądź słyszałem.
- są nietrwałe, aczkolwiek komentarze są sprzed 2010 roku, gdy był chyba poprzedni model. Z drugiej strony wypowiadali się o zapaleni skiturowcy, którzy spędzają na skiturach po Kilkanaście dni w roku. Osoba, która pojeździ kilka razy do roku nie powinna jakoś bardzo odczuć nietrwałości (o ile występuje). Znajomy, który jeździ dość intensywnie, nie narzeka na nie.
- Łatwość montażu. Przyklejenie jest banalne, pod warunkiem, że obie powierzchnie są czyste.
- kilka innych, które powinniście znaleźć na forach.
Podsumowując mają swoich zwolenników i przeciwników. Tak mniej więcej pół na pół. Postaram się zgłębić ten temat, jeszcze podczas tej zimy, o ile spadnie śnieg ;).
Black Diamond, Camp, Coll-tex, Dynafit, Gecko, Trab, Salwewa, Montana i pewnie wiele innych.
Foki przechowujemy oczywiście w suchym i chłodnym miejscu. Foki możemy złożyć na pół i przykleić do siebie. Lecz warto mieć do nich paski z plastiku, lub siatki, które przyklejamy do kleju. Dzięki czemu foki nie kleją się wzajemnie, co zapewne wydłuży żywotność kleju, oraz nie musimy się mocować z odklejaniem fok.
Magazynowanie fok. Fot. backcountry.com
Do konserwacji fok stosuje się waxy impregnujące i dające nartom lepszy poślizg a także klej do uzupełnienia ubytków.
Inne części cyklu
Mamy już buty, narty. Czas na wiązania skiturowe. Takie wiązania umożliwiają podchodzenie na nartach (ruchomość w kostce), a następnie zjazd podobnie jak w nartach zjazdowych.
UWAGA - jeśli nie czytałeś poprzednich artykułów, to polecam zacząć od butów, nart i wrócić do tego artykułu. Jeśli temat skituringu jest ci tylko znany pobieżnie, to polecam przeczytać art. Krzyśka Sadleja "Skituring - krótkie podsumowanie". Od paru lat jest również opcja "turowania" dla snowboardzistów. O Splitboardzie z kolei może opowiedzieć Łukasz Siekierka.
Fot. arch. Krzysztof Sadlej
Na rynku spotkacie dwa typy takich wiązań. Szynowe i typu TLT (Tour Light Tech). Pierwsze posiadają szynę, które podnosi się razem z butem. Drugie to patent firmy Dynafit, w którym zrezygnowano z szyny na rzecz „kłów” z przodu wiązania, które trzymają but za specjalne wgłębienia. Poniżej omówię te dwa główne typy, oraz postaram się przybliżyć do których zastosowań będą lepsze dane wiązania.
15-20 lat temu temat skituringu był właściwie w Polsce nieznany, dziś to zmieniło się radykalnie i można powiedzieć, że narty skiturowe przeżywają swój renesans. Warto dodać, że do II Wojny Światowej w Tatrach poruszano się głównie na „skiturach”.
Do takich wiązań pasują właściwie wszystkie rodzaje butów spotykanych na rynku. Możemy również podpiąć pod nie zwykłe buty narciarskie.
Wiązania Diamir Freeride. Fot. snowsider.net
Świetnie sprawdzają się na długich wycieczkach, kiedy musimy często przepinać narty do zjazdu/podchodzenia i dobrze gdybyśmy mieli szerokie dopasowanie wiązań przy podchodzeniu (np. Fritschi ma 4 stopniowe wiązania).
Kiedyś najpopularniejszym wiązaniem były modele Silvretta (od modelu 300, do 555). Dziś jeszcze nierzadko na szlaku można spotkać osoby z takimi wiązaniami. Według niektórych niezniszczalne, chociaż mi udało się zajechać 404. Ich wadą jest spora waga.
Wiązania Fritschi Titanal II
Generalnie na dzień dzisiejszy nie polecam ich kupna, poza jednym szczególnym przypadkiem.
Do takiego wiązania da się podpiąć but górski, z rantami pod automaty. Co umożliwia nam podchodzenie pod ścianę w zwykłych butach na skiturach. Niestety zjazd w takich górskich butach nie należy do zbyt komfortowych, jeśli teren jest trudniejszy. Czyt. nie jest to droga o małym nachyleniu, po której przejechał ratrak :-). Często występuje też problem obcierania pięty na podejściu (but górski nie jest przystosowany do takiego rodzaju ruchu). Aktualnie gdy na rynku pojawiły się takie modele jak Dynafit TLT (4, 5, 6) Scarpa F1, w których możemy wspinać się, raczej polecam zaopatrzyć się w takie buty.
Na rynku wiązań szynowych aktualnie najważniejszym graczem jest Fritschi. Wiązania tej firmy są lżejsze niż Silvretta, a do tego mamy ich większy wybór. Para takich wiązań waży około 1500 gram. Lub nawet powyżej dwóch kilogramów w wzmocnionych wiązaniach pod freeride.
Do tych wiązań wepniemy tylko specjalnie zaprojektowane buty skiturowe, z systemem Dynafit (dwa wgłębienia z przodu i „zwężenie na pięcie”).
Ich ogromnym plusem jest waga, która oscyluje wokół 600 gram (oba wiązania) w Dynafitach Tourlite Tech, a już zawodnicze Dynafit TLT Superlight ważą 185 gram para...
Ultralekkie wiązania Dynafit TLT Superlight
Tak niska waga była możliwa dzięki usunięciu szyny łączącej wiązania. W zamian „szyną” stały się buty skiturowe.
Wiązania Dynafit TLT. Tylna stopka jest obrotowa, dzięki czemu mamy 4 możliwe pozycje buta (wpięty do zjazdu, chodzenie po płaskim, podniesiony o ~5 cm, podniesiony o ~8 cm)
Od kilku lat na rynku jest sporo różnych modeli wykorzystujących system TLT. Mamy aktualnie szerszy wybór. Poczynając od zawodniczych, kończąc na freeridowych wiązaniach z tym systemem.
Chyba jedyną rzeczą do jakiej można się przyczepić, to występujące czasami problemy z wpięciem buta. Zwłaszcza przodów buta do "kolcy". Jeśli wgłębienia na butach zapchają się śniegiem, to może być to problematyczne.
Spokojnie możemy przetestować oba rodzaje wiązań. Adresy wypożyczalni podałem w pierwszej części cyklu.
Podobnie jak przy nartach uważam, że spokojnie można sobie sprawić używane wiązania. Są znacznie tańsze niż nowe. Przykładowo wiązania Dynafita TLT chodzą już za 500-600 zł, a nowe to wydatek ok. 1000 zł.
O ile wiązania szynowe są w miarę łatwe do zamontowania, tak TLT Dynafita, już niekoniecznie, dlatego warto rozważyć wydatek rzędu 50 zł w specjalistycznym serwisie.
W pierwszej części cyklu wszystko chyba wyjaśniłem :)
Dodatkowe akcesoria
Warto sprawdzić czy nasze wiązania umożliwiają "dopięcie" różnych akcesorii, takich jak: skistopery, harszle (jeśli zamierzamy poruszać się w terenie wysokogórskim), "linki" zabezpieczające przed ucieczką narty.
Również snowboardziści mogą delektować się "turowaniem". Splitboard i skitury. Fot. arch. Łukasz Siekierka
Inne części cyklu
Kolejnym szerokim tematem, po nartach skiturowych, jest wybór odpowiednich butów do skituringu. Temat łatwy nie jest, więc szykujcie się na dłuższą lekturę.
Może paść pytanie, czemu nie użyć butów zjazdowych? Cóż buty skiturowe są lżejsze, mają wibramową podeszwę, oraz co najważniejsze mają opcję przełączania butów z trybu zjazdowego na chodzenie i w tym przypadku, nie jest to gadżet. Mamy zapewnioną podczas chodzenia dużą ruchomość w stawie skokowym. Spokojnie w tych butach możemy pokonywać kilometry na nartach, lub nawet pieszo. Zdarza się również, że niektórzy się w nich wspinają :-).
Pamiętajcie, że buty skiturowe mają Nam wystarczyć na lata, więc dobrze dobierzcie je. Kupujcie według potrzeb, a nie po to, żeby wyglądać „profesjonalnie” na trasie. Narciarski kaleka, w butach za 2000 zł, wzbudzi co najwyżej uśmieszek politowania ;).
Jeśli zamierzacie 2-3 razy w roku wybrać się na skitury, to po co kupować wypaśne buty?
Standardowo musicie się mniej więcej określić w jakim zakresie będziecie działać. Inne będą buty do Freeridu, inne do wycieczek po Beskidach. Przykładowo mamy wspinacza, który zazwyczaj podchodzi w butach pod ścianę, a później zjeżdża. Nie potrzebuje mocnych i sztywnych butów freeridowych, lecz raczej lekkie buty (1-1,5 kg) w miarę sztywne, lecz wygodne.
Jeśli zamierzacie działać w górach typu alpejskiego to koniecznie sprawdźcie, czy do butów będą pasować raki, których używacie.
Jeśli nie jesteś pewien, która z tych dyscyplin będzie najlepsza, lub w ogóle zastanawiasz się czy warto od razu wszystko nabywać, to spróbuj na początek wypożyczyć sprzęt i przetestować go na łatwych trasach skiturowych. Dzięki temu masz możliwość przetestowania kilku par butów. Trzeba się liczyć z wydatkiem około 50-100 złotych za dobę, za cały zestaw skiturowy.
Masz kilka możliwości, np.
Kraków (trango.pl)
Nowy Targ (narty u Tadka (501364010))
Zakopane (TATRA TRADE, na rondzie w Kuźnicach (600 466 176).
Tatry - Schronisko w Pięciu Stawach
Jeśli znacie inne wypożyczalnie, to podajcie w komentarzach ich namiary :-)
Oba rozwiązania mają swoje plusy i minusy. Osobiście preferuję używane z kilku powodów, lecz o tym za chwilę.
Nowe
+ szerszy wybór butów, zwłaszcza nowych modeli
+ mamy pewność, że nie były używane (zwłaszcza botki)
+ oszczędność czasu, przy wybieraniu butów
- wysoka cena
- wyprodukowanie butów to koszt dla środowiska naturalnego. CO2, energia elektryczna, a później śmieci
Używane
+ korzystna cena, niejednokrotnie 50% nowych butów
+ Chronimy środowisko. Zobacz akcję Patagonii „Wear Worn”.
+ Jeśli ten sport się nam znudzi, lub wyeliminuje nas kontuzja, to jesteśmy mniej stratni :)
- w sumie największy minus. Botek dopasowuje się do stopy właściciela, więc botki, które otrzymamy po poprzednim właścicielu mogą powodować u nas obtarcia. Chociaż ma to marginalne znaczenie, jeśli botek jest termoformowalny (do tematu jeszcze wrócę w dalszej części artykułu)
- W sumie nie wiadomo dokładnie jak długo były używane i czy nie mają znaczących wad
- Poszukiwania butów dla nas idealnych, nierzadko są czasochłonne
- ograniczona ilość nowych modeli
Fot. The North Face/ Damiano Levati
W sumie buty skiturowe możemy podzielić na 3 kategorie ze względu na rodzaj aktywności: freeridowe, skiturowe i zawodnicze.
Buty zawodnicze to przede wszystkim niska waga i ruchomość w stawie skokowym. Zdarza się, że taki but waży poniżej 700 gram, a standardowo około jednego kilograma. Wyposażone są w 1-2 klamry, i nierzadko w dziwne – na pierwszy rzut oka – patenty umożliwiające dodatkowe usztywnienie. Raczej dla profesjonalistów. Początkujący narciarze, powinni omijać takie buty z daleka
But zawodniczy Scarpa Alien. Waga zbita do 680 gram!
Tutaj buty nierzadko ważą około dwóch kilogramów, są sztywniejsze, a ruchomość w stawie skokowym ociera się o około 30 stopni. W większości przypadków posiadają 4 klamry. But ten przede wszystkim ma być wygodny w zjazdach, oraz ściśle przylegać do stopy. Często jeździmy w zmiennych warunkach, więc istotne jest też wygodne i wysokie podparcie tylnej części buta. Oraz mocne oparcie na języku buta.
But freeridowy Quadrant marki Black Diamond
Pomiędzy butami zawodniczymi, a freeridowymi znajduje się najszersza grupa butów, którą nazwę wygodnie „buty skiturowe”. Są butami pośrednimi, łączącymi ze sobą wygodę podejścia i wystarczający komfort w zjeździe. Można powiedzieć, że waga takich butów waha się w przedziale 1-1,8 kilograma, ruchomość to 30-50 stopni i posiadają 2-3 klamry + ew. rzep usztywniający botek.
Według mnie, jest to najlepszy wybór dla początkujących skiturowców, którym marzy się wędrowanie i zjazdy po górach. Chcą mieć sprzęt w miarę lekki, lecz zapewniający względny komfort na podejściach i zjazdach.
Scarpa Maestrale, jeden z topowych modeli
Oczywiście zwróćcie uwagę, czy buty umożliwiają wpięcie się do wiązań Dynafita (dwa wgłebienia z przodu. Właściwie, jeśli buty nie mają takiego patentu, to ja nie biorę ich pod uwagę, z powodu tego, że wiązania Dynafita, są niesamowicie lekkie, a jak wiadomo ciężar ma znaczenie.
Mamy dwa rodzaje botków w butach skiturowych. Klasyczne (grubsze i zazwyczaj wiązane), oraz termoformowale (zazwyczaj cieńsze, lżejsze, zapinane na rzepy). Klasyczne są w sam raz do turystyki narciarskiej, gdzie będziemy pokonywać długie odległości. Termoformowalne są lżejsze, lecz co najważniejsze, dzięki zabiegowi formowaniu ich na ciepło na naszych stopach, idealnie można je dopasować do stopy.
Warto to zrobić w specjalnych punktach, jak np. Tatra Trade w Zakopanem.
Botki można też używać, jako obuwie schroniskowe, chociaż termoformowalne są delikatniejsze, od klasycznych.
Cóż jaki powinien być ten najważniejszy element ekwipunku skiturowca? Po pierwsze i najważniejsze: WYGODNE! Niekoniecznie chodzi mi tu o to, że jesteśmy w stanie wytrzymać w nich godzinę bez bólu. Mają być tak wygodne, że będziecie w nich w stanie chodzić kilka dni, bez bolesnych obtarć. Mówiąc inaczej, mają być idealne ;).
O ile obtarcia się zagoją, tak odmrożenia, mogące być wynikiem niedopasowanych butów, już gorzej...
Tu zaczynają się schody. Ponieważ buty skiturowe tanie nie są, a wybór z pozoru duży, nie jest wcale taki... duży :-). Na rynku jest kilka liczących się firm, które produkują buty skiturowe (np. Scarpa, Dynafit, Black Diamond, Garmont, itp.). Większość butów skiturowych jest produkowana na wąską stopę, co może dodatkowo utrudniać wybór osobom, które mają stopy szerokie. Poniżej dobry poradnik.
Jak dobierać buty skiturowe? - PDF
Buty skiturowe, mogą być również naszymi butami do wspinaczki zimą. W krajach alpejskich wszyscy używają nart aby dostać się pod ścianę. Nierzadko mając do zrobienia jakąś śnieżno-lodową drogę, wystarczy tylko przypiąć raki można łoić w skiturowych. Dzięki czemu nie musimy nosić dodatkowej pary butów. Light&Fast.
Start kluczowego wyciągu w Samo Południe. Autor wspina się w Dynafit tlt 4. Da się ;). Fot. Cezary Klus
Cóż najlepsze do tego są nowoczesne buty turowe. Wzorem może być tutaj Dynafit TLT 5, który przy wadze 1065 gram (sztuka) i świetnej ruchliwości, naprawde dobrze sprawdza się w takich warunkach.
Dynafit TLT 5
Żwróccie uwagę, aby do butów skiturowych było możliwe dopięcię raków automatycznych.
Standardowo: wyspecjalizowane sklepy ze sprzętem skiturowych, lub giełdy, aukcje narciarskie.
Wiele osób robi taki patent, że najpierw wypożycza buty i sprawdza, czy dany model pasuje. Po kilku próbach, powinniśmy trafić na odpowiedni model.
Inni przymierzają buty w sklepie i gdy znajdą, to czekają na okazję na aukcjach internetowych.
Nieocenionym sposobem wyszukiwania jest internet. Czy to poszukujemy butów w sklepach, czy na aukcjach internetowych takich jak allegro, lub ebay.com.
Przy szukaniu na ebay'u koniecznie sprawdzajcie strony ebay'a niemieckiego, austriackiego, włoskiego, gdzie jest o wiele więcej ofert, a i zdarza się, że ceny butów są o połowe mniejsze. Musicie doliczyć koszty wysyłki, oraz to, że niektórzy nie chcą nadawać przesyłki za granicę. Chociaż w większości przypadków można się dogadać.
Pamiętaj, rób zawsze przemyślane zakupy. Nic tak nie frustruje, jak sprzęt, który okazuje się niewygodny.
Tu sprawdza się uniwersalna zasada zakupów... Po sezonie. Możemy wtedy liczyć na niższe ceny, promocje w sklepach. Z każdym rokiem rynek produktów skiturowych rośnie i można znaleźć coraz więcej sprzętu w sklepach, jak i na aukcjach.
Lato – Serwisy i sklepy zaopatrują się w sprzęt i jest on zazwyczaj dostępny w większych ilościach (zwłaszcza w sprzęt używany)
Jesień – Ludzie zaczynają rozglądać się za sprzętem. Co fajniejsze oferty znikają z allegro, ebay'a. Zapewne jak co roku, największy szał zakupów przypada na gwiazdkę, lub ew. jeśli wcześniej spadnie śnieg.
Zima – Pełnia sezonu zakupowego. Sprzętu jeszcze sporo jest, aczkolwiek już przebrany. Przykładowo mężczyźni o rozmiarze stopy 44, mogą mieć ciężko ze znalezieniem używanych butów skiturowych ;). Na aukcjach pojawia się sporo ofert od osób, które kupiły sprzęt, lecz coś im nie spasowało.
Wiosna – możemy liczyć na wyprzedaże w sklepach po sezonie, lecz również na osoby, które pozbywają się swojego sprzętu po zimie.
Kilka uwag o wyborze butów na przykładzie butów Dynafit NEO. Filmik zrealizowany przez sklep 8a.pl
Inne części cyklu
Cześć! Jestem Damian – założyciel bloga drytooling.com.pl . Na mojej stronie znajdziesz opisy czy schematy dróg wspinaczkowych oraz artykuły poradnikowe. Teksty są tworzone z myślą o początkujących, jak i bardziej zaawansowanych wspinaczach. Mam nadzieję, że i Ty znajdziesz coś dla siebie.
Jeśli potrzebujesz dodatkowego szkolenia z operacji sprzętowych, technik wspinaczkowych czy umiejętności orientacji w górach, zapraszam na moje kursy.